Trúc Phương là nhạc sĩ tiêu biểu nhất của dòng nhạc vàng miền Nam từ thập niên 1960. Nhiều ca khúc viết bằng giai điệu Bolero của ông trở thành bất hủ và vẫn được yêu thích cho đến tận nay. Trúc Phương tên thật là Nguyễn Thiên Lộc, sinh năm 1933 tại xã Mỹ Hòa, quận Cầu Ngang, tỉnh Trà Vinh.Những ca khúc của ông đa phần viết về tình cảm đôi lứa và tâm sự người lính, và một trong những ca khúc nổi tiếng nhất thuộc chủ đề này là Bông cỏ may. Bài hát là chuyện tình yêu thời chiến và nếu để ý kĩ chúng ta sẽ thấy được trong lời nhạc có chứa nhiều chi tiết táo bạo của một tình yêu nồng nhiệt và mãnh liệt của tuổi trẻ:
“Những ngày chưa nhập ngũ,
Anh hay dắt em về vùng ngoại ô có cỏ bông may.
Ở đây êm vắng thưa người, còn ta với trời,
Thời gian vào đêm, rừng sao là nến, khói sương giăng lối cỏ quen”.
Khi những ngày còn ở quê nhà chưa phải đi lính, chàng trai thường đưa người yêu đi chơi ở những vùng ngoại ô nơi ngập tràn những “cỏ bông may”. Có những lần họ ở bên nhau tại đây cho đến khi đêm xuống, với rừng sao trời lung linh như những ngọn nến soi sáng cho một tình yêu đẹp và lãng mạn. Vì là thời xưa, ắt hẳn cô gái này phải bạo và yêu chàng trai lắm mới đồng ý đi chơi với người yêu đến đêm khuya, mà lại còn đi rất nhiều lần, ta có thể biết được điều đó qua cụm từ “khói sương giăng lối cỏ quen”, khói sương giăng mờ khắp nẻo vắng người, chỉ còn lại hai người ở bên nhau: “Ở đây êm vắng thưa người, còn ta với trời”. Thật là một phong cảnh hữu tình làm say lòng người mà bất kì đôi lứa nào yêu nhau cũng muốn luôn được như vậy.
“Tóc mây thơm mùi cỏ,
Đưa anh thoát xa dần vùng trần gian,
với những ưu tư,
Cỏ may đan gấu chân tròn,
Đường tim bước mòn,
Sợ khi người đi để thương, để nhớ
Tiếng yêu đương ai nỡ chối từ”.
Hai câu đầu của đoạn này mô tả hình ảnh lãng mạn, nồng nhiệt của đôi tình nhân. Hương tóc của nàng hòa quyện với mùi hương của cỏ đã “đưa anh thoát xa dần vùng trần gian”, nó đưa anh bước vào những cảm xúc đê mê nhất của đời người. Họ quyện lấy nhau trong một trạng thái được nhạc sĩ mô tả rất khéo léo và tinh tế: “đưa anh thoát xa dần…”. Trần gian kia dẫu có muôn vàn khó khăn đi nữa thì cũng đã không còn là mối bận tâm của đôi trai gái vì trong khoảnh khắc này, đôi tình nhân đã quên hết sự đời để cùng đặt chân đến một cõi riêng, nói chỉ có đôi ta ở đó.
Chàng trai sắp phải lên đường ra trận, sợ khi người đi thì không chịu đựng được nỗi nhung nhớ xa xôi: “Sợ khi người đi để thương, để nhớ” , nên cô gái chấp nhận trao thân cho người yêu “Tiếng yêu đương ai nỡ chối từ”.
Trong đoạn này có một câu hát mà đa số bị các ca sĩ hát sai “Cỏ may đan gấu chân tròn, Đường tim bước mòn” bị hát sai thành “Cỏ may đan dấu chân tròn, Đường đi bước mòn”. “Gấu chân” tức là cái gấu của quần, phần dưới cùng của ống quần bị cỏ may dính xung quanh ống quần chứ dây chân thì không thể nào là hình tròn được.
( Sau năm 1975, nhạc sĩ Trần Tiến có một bài hát dành tặng các anh thương binh trong chiến tranh chống Trung Quốc, bài hát tên là Dấu chân tròn trên cát. Dấu chân của người lính thương binh có hình tròn trên cát là do chân đã cụt phải đeo chân giả có đế hình tròn in trên cát. Còn trong Bông cỏ may của nhạc sĩ Trúc Phương mô tả anh lính chiến nên không thể là dấu chân hình tròn được)
Chỉ có rất ít ca sĩ hát đúng lời bài này là ca sĩ Duy Khánh, Chế Linh, Quang Lập. Ngoài ra Thiên Trang cũng hát đúng khi song ca cùng Huy Sinh nhưng khi hát một mình Thiên Trang lại hát sai như bao ca sĩ khác.
“Đường hành quân, nắng cháy da người,
Tuổi vui thiếu vui, vẫn thương mình thương đời.
Nhiều khi trong giấc mộng mồ hôi kêu tên em,
kêu chỉ một tên”.
Bông cỏ may được nhạc sĩ Trúc Phương sáng tác khi ông là người lính đóng quân ở Đồng Xoài- Bình Phước, cách Sài Gòn khoảng 100km, thuộc vùng núi và có khí hậu nổi tiếng là đêm lạnh như vùng đất cao nguyên, còn ngày thì nắng như Tây Ninh. Vì vậy mà “Đường hành quân, nắng cháy da người” và “Nhiều khi trong giấc mộng mồ hôi kêu tên em”.
Theo tác giả, câu này có thể giải thích là đời lính rất gian khổ, đóng quân ở vùng đất nhọc nhằn, không bao giờ có giấc ngủ trọn vẹn vì nơi ở không thoải mái thuận tiện, mồ hôi lúc nào cũng đầy người, mệt mỏi về tâm hồn, đau đớn về thể xác, nhưng vẫn luôn nhớ gọi tên người yêu trong giấc ngủ chập chờn. Ngoài ra “mồ hôi kêu tên em” còn gợi lại những hình ảnh ân ái cuồng nhiệt mà anh lính từng trải qua với người yêu khi chưa nhập ngũ.
“Những ngày anh đi khỏi
Xin em chớ đi lại vùng tình yêu lắm bẫy nhân gian,
Để đêm khói thuốc tay vàng, tìm nhau thấy gần.
Ngủ trên cỏ may, thường khi vào tối,
nhớ hương may, nhớ cả người…”
Sau này khi đóng quân ở miền xa, nơi vùng “nắng cháy da người”, đến đêm “ngủ trên cỏ may”, anh lính trận nghe mùi hương cỏ vương vấn lại nhớ đến những đêm xưa được ở bên cạnh người yêu với hương tóc, hương cỏ may hòa quyện, tâm tư anh lại dậy lên những tâm tư trần tục của một kiếp người lính đầy gian truân.
Tình yêu thật lòng thường đi đôi với sự ích kỷ và ghen tuông, nhưng ở đây chàng lính ghen tuông một cách đáng yêu. Bởi vì ở nhân gian có quá nhiều cạm bẫy, nên chàng lính không muốn người yêu mình bị sa vào cạm bẫy đó. Đêm đêm ngủ trên vùng cỏ may, nghe mùi hương có mà cứ tưởng là hương tóc nàng hôm trước, hình dáng của nàng đi luôn cả vào giấc chiêm bao người lính.
Nội dung ca khúc của Trúc Phương có vẻ như khá đơn giản, nói về tình yêu của người lính, nhưng khi phân tích xong cả bài hát chúng ta thấy khá là thú vị vì bài hát nói về một tình yêu lãng mạn và thật nồng nhiệt của tuổi trẻ trong thời chiến. Nó không kém gì tình yêu của giới trẻ thời nay. Một tuổi trẻ yêu đương hết mình, không bao giờ phải hối hận về sau này. Những ca khúc về người lính của Trúc Phương phần lớn cho chúng ta thấy rõ được sự khó khăn gian khổ và đức hy sinh của những người lính phải vào sinh ra tử vì hòa bình của quê hương, đất nước.
Trích lời bài hát Bông Cỏ May:
Những ngày chưa nhập ngũ anh hay dắt em về
vùng ngoại ô có cỏ bông may.
Ở đây êm vắng thưa người, còn ta với trời.
Thời gian vào đêm, rừng sao là nến,
khói sương giăng lối cỏ quen.
Tóc mây thơm mùi cỏ,
đưa anh thoát xa dần vùng trần gian với những ưu tư.
Cỏ may đan gấu chân tròn, đường tim bước mòn.
Sợ khi người đi để thương, để nhớ
tiếng yêu đương ai nỡ chối từ.
Đường hành quân nắng cháy da người,
tuổi vui thiếu vui, vẫn thương mình thương đời.
Nhiều khi trong giấc mộng mồ hôi kêu tên em,
kêu chỉ một tên.
Những ngày anh đi khỏi xin em chớ đi lại
vùng tình yêu lắm bẫy nhân gian,
để đêm khói thuốc tay vàng, tìm nhau thấy gần.
Ngủ trên cỏ may thường khi vào tối,
nhớ hương may nhớ cả người.
