Nhắc đến Phạm Đình Chương, chắc hẳn ai cũng sẽ nhớ đến một người nhạc sĩ tiêu biểu của dòng nhạc Việt từ năm 1950 trở đi. Riêng về lĩnh vực sáng tác, ông được coi như một tên tuổi lớn của tân nhạc Việt Nam. Bên cạnh đó ông còn là một ca sĩ của ban hợp ca Thăng Long với biệt hiệu là Hoài Bắc. Ông xuất thân trong một gia đình mà hầu hết đều làm văn nghệ. Cũng chính vì thừa hưởng được năng khiếu nghệ thuật từ thân sinh nên ông đã cho ra đời những tác phẩm mang phong cách trữ tình lãng mạn. Từ năm 1951 ông cùng gia đình vào Nam, từ đây các sáng tác của ông thường mang âm hưởng miền Bắc như nói lên tâm trạng hoài thương của mình. Nổi bật trong những tác phẩm đó có “Xóm Đêm” được sáng tác năm 1962. Bài hát đã được nhiều ca sĩ tên tuổi thể hiện thành công như Lệ Quyên, Thanh Hà và đến cả những ca sĩ trẻ như Tố Ny, Bạch Công Khanh cũng chọn ca khúc này để có thể hiện giọng hát và gửi gắm cảm xúc.
“Đường về canh thâu.
Đêm khuya ngõ sâu như không mầu,
qua phên vênh có bao mái đầu
hắt hiu vàng ánh điện câu.
Đường dài không bóng.
Xa nghe tiếng ai ru mơ màng.
Mưa rơi rơi xóa lối đi mòn.
Có đôi lòng vững chờ mong.”
Da diết, âm trầm những âm sắc khiến lòng người phải đổ lệ. Những đêm đông phương xa bất cứ người con xa xứ nào nghe thấy bài hát cũng phải đau đáu nhớ về cố hương. Những hình ảnh về xóm nghèo nơi quê nhà mà tôi được nghe qua lời kể của mẹ như hiện lên rõ ràng hơn trước mắt thông qua lời bài hát của Phạm Đình Chương. Những đêm khuya vắng ngồi nghe mẹ kể về những năm tháng đã qua. Những ngày mẹ còn nhỏ sống trong cái xóm mà chỉ toàn mái tôn ẩm thấp, những con sông bao quanh nhà và đêm đến trên chiếc xuồng về nhà luôn ngập trong ánh sáng lập lòe của những con đom đóm. Ngày ấy điện chưa mạnh như bây giờ và đêm tối hầu như không còn ánh sáng nữa, chỉ có những ánh đèn điện được câu trước ngõ là còn sáng đèn để có thể chỉ đường. Trên con đường quay về nhà không một bóng người nhưng văng vẳng đâu đó vẫn là tiếng ru vỗ về em bé vào giấc ngủ. Tuổi thơ của mẹ trôi qua với những thứ đơn giản như thế không cầu kỳ giống chúng tôi bây giờ. Nhưng mẹ nói rằng tình yêu thương và hạnh phúc vẫn luôn đong đầy. Tình yêu ngày đó không có hoa hồng, không có gì ngoài một trái tim nồng nàn. Tuy vậy vẫn không kém phần lãng mạn khi những đêm cùng ngắm sao trời cạnh những con sông bắt ngang, nắm tay nhau qua từng chiếc cầu ọp ẹp bên dòng kênh xanh thế mà tình yêu ngời lên hạnh phúc, hạnh phúc nhỏ nhoi và khi ấy chỉ cần có thế.
Bấm vào hình trên để lắng nghe ca khúc Xóm Đêm do Ban hợp ca Thăng Long biểu diễn
“Ai chia tay ai đầu xóm vắng im lìm.
Ai rung lên tia mắt ngàn câu êm đềm.
Mong sao cho duyên nghèo mai nắng gieo thêm.
Đẹp kiếp sống thêm.
Màn đêm tịch liêu.
Nghe ai thoáng ru câu mến trìu.
Nghe không gian tiếng yêu thương nhiều
Hứa cho đời thôi đìu hiu.”
Nhưng rồi niềm vui nào thì cũng sẽ phải có cuộc chia ly. Chính cái nghèo đã tách hai con tim về hai nẻo. Cơ hội đến và rồi ai trong chúng ta cũng phải nắm bắt để đi tìm một vùng đất mới, một cuộc sống mới nơi xứ người. Và rồi cơn lốc xoáy của cuộc sống khiến con người xa nhau. Ngày chia tay có người đã rung lên tia mắt ngàn câu êm đềm. Chỉ có thể mong một ngày mai tươi sáng hơn, cảnh nghèo không còn đeo bám nữa để có được kiếp sống đẹp hơn. Đêm xuống không gian lại quay về sự tĩnh lặng như nó đã từng, những tiếng ru lại vang vọng khắp xóm như an ủi những con tim đang vụn vỡ.
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc Xóm Đêm do Hùng Cường biểu diễn.
“Đêm tha hương ai vọng trông.
Đêm cô liêu chinh phụ mong.
Đêm bao canh mưa âm thầm,
Theo gió về khua cơn mộng,
hẹn mai ánh xuân nồng.
Cho nên đêm còn dậy hương,
để dìu bước chân ai trên đường,
để nhìn xóm khuya không buồn
vì người biết mang tình thương.”
Và rồi đến cuối cùng, ở một nơi phương xa có người luôn mong ngóng một người. Những hình bóng ùa về trong đêm mưa rả rít với lời hẹn về một mai cùng ánh xuân hồng ta lại quay về bên cạnh nhau. Rồi đêm về vẫn sẽ được cùng nhau ngắm sao, cùng nhau chơi đùa. Những niềm tin về một mai tươi đẹp mang lại niềm tin mãnh liệt cho tâm hồn trên con đường vắng. Để khi nhìn về xóm khuya không còn những nỗi buồn rười rượi khi nhớ về kí ức vì trong đó còn chứa đựng những tình thương của con người với nhau. Bài hát gợi lên hình ảnh của một xóm nghèo với những điều tưởng chừng như đơn giản nhưng lại chứa đựng trong đó là cả một bài học to lớn về tình người. Dù chúng ta có chia tay nhau trong một ngày vắng lặng thì vẫn sẽ có một ngày khi ánh nắng lên cao chúng ta lại có thể quay về bên cạnh nhau. Vì hơn hết con người cũng sống vì tình cảm, lòng yêu thương lẫn nhau chứ không phải chỉ vì những thứ phù phiếm bên ngoài kia.
Đường về canh thâu.
Đêm khuya ngõ sâu như không mầu,
qua phên vênh có bao mái đầu
hắt hiu vàng ánh điện câu.
Đường dài không bóng.
Xa nghe tiếng ai ru mơ màng.
Mưa rơi rơi xóa lối đi mòn.
Có đôi lòng vững chờ mong.
Ai chia tay ai đầu xóm vắng im lìm.
Ai rung lên tia mắt ngàn câu êm đềm.
Mong sao cho duyên nghèo mai nắng gieo thêm.
Đẹp kiếp sống thêm.
Màn đêm tịch liêu.
Nghe ai thoáng ru câu mến trìu.
Nghe không gian tiếng yêu thương nhiềụ
Hứa cho đời thôi đìu hiu.
Đêm tha hương ai vọng trông.
Đêm cô liêu chinh phụ mong.
Đêm bao canh mưa âm thầm,
Theo gió về khua cơn mộng,
hẹn mai ánh xuân nồng.
Cho nên đêm còn dậy hương,
để dìu bước chân ai trên đường,
để nhìn xóm khuya không buồn
vì người biết mang tình thương.
-Trích lời bài hát