Với mỗi một người nhạc sĩ, cây đàn là một “vật bất ly thân” quan trọng vô cùng, bởi nó là người tri kỷ đã góp phần tạo nên nên nhiều tuyệt khúc trong sự nghiệp sáng tác và làm nên tên tuổi của người nhạc sĩ. Nhưng trong những người đó, trong số những nhạc sĩ nổi tiếng của nền âm nhạc Việt Nam, vẫn có một người bỏ quên đi người bạn tri kỷ của mình, bỏ quên đi cây đàn thân yêu – Nhạc sĩ Phạm Duy. Tại sao lại nói Phạm Duy bỏ quên cây đàn của mình? Nhạc sĩ Phạm Duy từng có một chia sẻ khá thú vị, một câu chuyện đằng sau bài hát “Cây đàn bỏ quên”: “Tôi làm bài hát “Cây đàn bỏ quên” từ lúc mười tám đôi mươi tuổi. Lúc đó tôi tham lắm, đã được người yêu tặng một bông hoa, để bông hoa ấy trên cây đàn. Nhưng rồi tôi tự hỏi cô ấy yêu cây đàn hay yêu tôi? Bây giờ tôi già rồi nên chắc tôi không cần phải tự hỏi nữa. Cô đó cách đây cũng 80 năm rồi, chắc đã yêu cây đàn và yêu cả người già này nữa.”.
“Cây đàn bỏ quên” mang theo chất tự sự rất riêng, nó không quá cầu kỳ trong ngôn từ nhưng lại vô cùng thu hút người nghe chú tâm theo từng giai điệu và theo mạch của bài hát. Câu chuyện có hai nét kịch tính khá bí hiểm làm cho người nghe tò mò theo từng tình tiết: “Cây đàn nằm đó nhưng em đâu rồi?” và “Bông hoa trên phím tươi cười”. Vậy cuối cùng là chàng trai trong ca khúc yêu đàn hay yêu cô gái và cô gái đã yêu chàng trai hay chỉ yêu mỗi cây đàn?
“Hôm xưa tôi đến nhà em
Ra về mới nhớ rằng quên cây đàn
Tình tang tính tính tình tang
Đêm khuya thao thức mơ màng
Chờ mai tìm đến cô nàng ngây thơ
Tình tang tính tính tình tang…”
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Elvis Phương trình bày trước 75.
Một người nhạc sĩ mang theo người “bạn” của mình đến tìm người yêu, để rồi lúc ra về lại bỏ quên người “bạn” mà mình từng xem như hình với bóng. Chẳng biết là do vui mừng vì gặp được người thương để rồi vô tình quên thật hay tính đãng trí ở độ tuổi đôi mươi, cũng có thể là người nhạc sĩ đã cố tình “bỏ quên cây đàn” để có cơ hội quay lại lấy và thêm giây phút gặp người thương trong lòng. Nhưng dù thế nào thì đây cũng chỉ là một chút suy đoán nho nhỏ, chứ chẳng phải là câu trả lời thực ý từ phía nhạc sĩ Phạm Duy.
Vì để quên người bạn tri kỷ mà đêm về, người nhạc sĩ chỉ có thể trằn trọc và thao thức đến mơ màng. Biết làm thế nào bây giờ khi đêm đã khuya, chẳng thể cứ thế mà đến thẳng nhà nàng để lấy lại một cây đàn “bị bỏ quên”. Nên thôi đành kiềm lòng mà ngủ một giấc để “chờ mai tìm đến cô nàng ngây thơ”, đến nhà nàng lấy lại cây đàn và thêm được một lần gặp gỡ người trong mộng. Đây là tâm tình của một chàng trai đang yêu, lúc nào cũng thao thức để mong nhớ về bóng hình của người thương, đến đây người nghe cũng có thể cảm thông được cho thái độ dửng dưng với cây đàn đến nỗi bỏ quên tại nhà người yêu.
“….Hôm sau tôi đến nhà em
Cây đàn nằm đó nhưng em đâu rồi?
Tình tang tính tính tình tang
Bông hoa trên phím tươi cười
Người tiên tặng đoá hoa đời xinh xinh
Tình tang tính tính tình tang…”
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Duy Trác trình bày.
Thao thức cả một đêm dài, vừa không có cây đàn, vừa mong nhớ người yêu nên ngay hôm sau, chàng nhạc sĩ đã tìm ngay đến nhà nàng, với mong ước thêm một lần nữa trông thấy người tình, còn việc lấy đàn chỉ là phụ thôi. Nhưng: “Cây đàn nằm đó nhưng em đâu rồi?”, cả bài hát là sự xuất hiện của ba nhân vật là “tôi”, “em” và “cây đàn”, nhưng dường như chúng ta cảm nhận được chỉ có nhân vật “tôi” đang tâm sự cùng với cây đàn, còn “em” chỉ là một cái gì đó thuộc về hư vô mà thôi, như có như không làm cho người ta thêm thổn thức. Vậy nên, dường như suốt cả ca khúc, chúng ta không hề biết “em” đã đi đâu, chỉ biết khi người nhạc sĩ đến nhà đã không tìm được bóng dáng em nữa, mà chỉ thấy một bông hoa tươi sắc đang được đặt trên phím đàn như đang nở một nụ cười thật xinh đẹp. Cây đàn vẫn còn đó, hoa người tặng cũng còn đây và những âm thanh “tình tang tính tính tình tang” vẫn vang vọng như lời ca tiếng hát của người nhạc sĩ vẫn đang vấn vương….nhưng em lại biến mất ở nơi đâu rồi?
Hình ảnh “bông hoa trên phím tươi cười” dường như đang đại diện cho hình ảnh của người con gái ấy, nằm trên phím đàn nở một nụ cười thật tươi, lộ ra những cánh hoa sắc hương ngọt ngào thay cho biết bao lời nói của “người tiên tặng hoa đời”. Nghe đến đây, bản thân mỗi người nghe sẽ cảm giác như mình đang lạc vào câu chuyện cổ tích, “người tiên” xinh đẹp ấy chính là một thiên tiên ở cõi thiên đình, yêu thích tiếng hát và tài năng của người nhạc sĩ trẻ nên nhận được hồng ân mà giáng trần tặng cho chàng một “đóa hoa đời xinh “xinh”, để rồi lặng lẽ mà đi mất,….không một chút tăm hơi.
“…Tôi nâng niu cây đàn, tình tang
Đem về say đắm, tôi nâng niu hoa tàn, tình tang
Khi bông hoa úa vàng, tình tang
Lòng tôi vấn vương, nhớ người hay nhớ hương? tình tang…..”
Cây đàn ban đầu là của chàng, nhưng khi được gắn thêm cành hoa ấy thì nó lại như trở thành dư âm của người con gái xinh đẹp kia, là dấu ấn quý giá mà nàng để lại nên chàng nhạc sĩ đã “nâng niu” như một thứ trân quý. Cây đàn của bây giờ không còn thuần chức năng gảy đàn mà nó đã vương vấn chút hình bóng của người tình trong mộng, nó như một bản hiện thân của nàng để đồng hành cùng chàng suốt quãng đời sự nghiệp mai sau. Nên chàng đã “đem về say đắm” và “nâng niu hoa tàn”, nhung nhớ dần đong đầy nên chỉ biết nhìn hoa và đàn để tìm kiếm bóng hình người thương ấy. Những cánh hoa vốn tươi sắc nhưng vì thời gian cũng đã phai tàn úa, vậy thì đã sao, chàng vẫn nâng niu, vẫn chăm chút nó bằng tình để hoa mãi tinh khôi như thuở ban đầu. “Bông hoa úa vàng” có là gì đâu vì lòng vẫn còn vương vấn nỗi tương tư thì hoa kia vẫn còn tươi tắn, tươi tắn ở mắt người nhìn chứ chẳng phải do hiện trạng nhành hoa. Đã có đôi lần chàng trai tự hỏi, không biết bản thân “nhớ người hay nhớ hương?” Hương hay người, không phải đều xuất phát từ tâm tư mong ngóng một người hay sao? Bông hoa đã úa nhưng vẫn còn lưu lại chút hương thơm ngày cũ, người tuy đã xa rồi nhưng vẫn luôn ngự trị nơi trái tim chàng nhạc sĩ, vậy thì có khác đâu?
“….Đàn ôi, Thôi cứ lên tiếng than
Hay cứ reo nỗi hoan
Trên đường lên viễn phương
Tang tình tang tính tang
Người ôi! Tôi thường hay muốn biết
Với tình hoa thắm thiết
Yêu tôi hay yêu đàn?
Yêu tôi hay yêu đàn?”
Một nhành hoa đang dần úa tàn và một cây đàn “nhặt về” sau lần bỏ quên – Một cây đàn đã từng bày tỏ những nhung nhớ yêu thương đối với người tình và một nhành hoa thắm thiết của người để lại. Giờ phút này, bên cạnh chàng có còn gì ngoài hai thứ này! Lúc đầu có thể tự nhủ với mình chỉ cần nhìn vật nhớ người, nhưng sau đó làm sao có thể làm được, nỗi nhung nhớ sao có thể tỏ bày qua những “vật vô tri”. “Đàn ôi, thôi cứ lên tiếng than”, cất lên những điệp khúc sau cùng của một đoạn nhân duyên đã tan vỡ hoặc cứ réo lên những nỗi lòng hoan ca “trên đường lên viễn phương”. Từ thuở ban đầu gặp gỡ và yêu nhau, chàng trai ấy đã ấp ủ biết bao mộng ước tươi đẹp, nhưng sau đó lại hoài niệm thêm biết bao niềm vui và nỗi buồn để rồi cuối cùng khi người đi, chàng đã viết nên những bản tình ca.
Một câu hỏi vẫn luôn văng vẳng trong lòng của chàng nhạc sĩ ấy: “Yêu tôi hay yêu đàn”, yêu tôi hay chỉ yêu tiếng hát của tôi khi viết nên những nhạc khúc dâng tặng người đời. Phải chăng lúc em đến vì bị thu hút bởi tiếng đàn này, rồi nhành hoa được gửi gắm đến lúc đi, cũng chỉ là vì tiếng đàn này? Mãi vẫn chẳng thể nào có cây trả lời, vì người đâu ta còn không biết thì làm sao tỏ bày được nỗi ưu tư?
Bài hát dù đã xuất hiện hàng chục năm nhưng vẫn mãi để lại sau lưng một câu hỏi không người trả lời. Có lẽ, chỉ đến cuối đời nhạc sĩ của ca khúc “Cây đàn bỏ quên” mới có thể tự trả lời được câu hỏi này, trả lời em yêu cả hai. Nhưng chắc đến cả nhạc sĩ cũng chẳng lý giải được tại sao nàng yêu nhưng lại lựa chọn rời đi mà không chấp nhận đáp lại tình cảm đó. Để bài hát cứ vương vấn mãi trong lòng người nghe những cảm xúc vô chừng về câu chuyện kết thúc nhưng lại chẳng phải hồi kết.
Lời bài hát Cây Đàn Bỏ Quên – Phạm Duy
Hôm xưa tôi đến nhà em
Ra về mới nhớ rằng quên cây đàn
Tình tang tính tính tình tang
Đêm khuya thao thức mơ màng
Chờ mai tìm đến cô nàng ngây thơ
Tình tang tính tính tình tang
Hôm sau tôi đến nhà em
Cây đàn nằm đó nhưng em đâu rồi?
Tình tang tính tính tình tang
Bông hoa trên phím tươi cười
Người tiên tặng đoá hoa đời xinh xinh
Tình tang tính tính tình tang
Tôi nâng niu cây đàn, tình tang
Đem về say đắm, tôi nâng niu hoa tàn, tình tang
Khi bông hoa úa vàng, tình tang
Lòng tôi vấn vương, nhớ người hay nhớ hương? tình tang
Đàn ôi Thôi cứ lên tiếng than
Hay cứ reo nỗi hoan
Trên đường lên viễn phương
Tang tình tang tính tang
Người ôi ! Tôi thường hay muốn biết
Với tình hoa thắm thiết
Yêu tôi hay yêu đàn?
Yêu tôi hay yêu đàn?
