Phạm Thế Mỹ sinh năm 1930, là một trong số nhạc sĩ Việt Nam có nhiều sáng tác nhạc vàng được yêu thích nhất. Ông sinh ra và lớn lên tại Đập Đá, An Nhơn, Bình Định. Thay vì theo nghiệp cầm bút giống nhà thơ Phạm Hổ và nhà văn Phạm Văn Ký thì từ nhỏ nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ đã đam mê âm nhạc, ông có năng khiếu vượt trội về sáo, nhưng vì cho rằng sáo dễ mắc bệnh lao nên cha ông không ủng hộ và ông được khuyên học chơi guitar. Không những đánh guitar giỏi ông còn luyện thêm sáng tác. Ông có khoảng hơn 100 sáng tác nổi tiếng để lại cho đời và cho đến nay một số vẫn xuất hiện trên các sân khấu như “Thương quá Việt Nam”, “Thuyền hoa”, “Tóc mây”, “Hoa vẫn nở trên đường quê hương”, “Đường về hai thôn”… Âm nhạc của ông thể hiện thuần thục chất dân ca nam bộ trong sáng tác của mình nên nhiều người nhầm tưởng ông sinh ra và lớn lên từ vùng sông nước.
Hầu hết những sáng tác của ông đều được người vợ yêu thương Diệu Lý trình bày. “Nắng lên xóm nghèo” là một trong số sáng tác của nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ vào đầu thập niên 1950 lúc ông còn niên thiếu. Ca khúc được sáng tác để ca ngợi chính mảnh đất quê hương Bình Định của ông. Vừa ra mắt ca khúc này nhanh chóng tạo được tiếng vang giúp nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ nổi tiếng.
“Đây xóm nghèo quê tôi khi nắng lên
Hương lúa ngọt tình quê thêm trìu mến
Đôi bướm vàng nhởn nhơ khi quyến luyến và
Cô gái làng ngẩn ngơ một tình duyên…”
Bấm vào hình để nghe ca khúc do Elvis Phương & Hà Phương trình bày.
Một mảnh đất đầy nắng và gió, nơi có những đồng lúa “ngọt tình quê thêm trìu mến”, “đôi bướm vàng nhởn nhơ khi quyến luyến” và có “cô gái làng ngẩn ngơ một tình duyên”. Nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ đã miêu tả quê hương của mình một cách rất giản dị, mộc mạc, chan chứa tình quê hương. Ngoài ra ông còn nhắc đến tình cảm đôi lứa vô cùng hồn nhiên, ngây thơ.
“…Bên luống cày đời vui đang nở hoa
ôi ảo mộng đầu tươi sao đẹp quá
Chân bước về tìm vui đan mái lá và
Nghe tiếng hò hát đưa duyên mặn mà
Em bé thơ ơi, trên mình trâu nắng em ước mộng điều gì
Cô hái dâu ơi, bên dòng sông vắng cô có buồn người đi
Trên đường về quê hương,
Nghe dạt dào tình thương
Cánh chim giang hồ vẫn trôi giữa đời
Bước chân lãng du ơi chỉ mộng thôi!…”
Bài hát mang một giai điệu tươi vui, nhộn nhịp khiến người nghe cảm thấy háo hức, yêu đời hơn mỗi khi nghe bài hát. Bên cạnh đó là cách miêu tả vô cùng sinh động của nhạc sĩ càng tạo nên một bức tranh hài hòa, đầy màu sắc. “Bên luống cày đời vui đang nở hoa, ôi ảo mộng đầu tươi sao đẹp quá. Chân bước về tìm vui đan mái lá và nghe tiếng hát hò đưa duyên mặn mà.” Một nét đẹp lao động hay là nét đẹp thiếu nữ, tất cả cùng hòa vào nhau cùng nhau hát lên bài ca quê hương chan chứa.
Bấm vào hình để nghe ca khúc do Tâm Đoan & Hương Thủy trình bày.
“…Em bé thơ ơi, trên mình trâu nắng em ước mộng điều gì
Cô hái dâu ơi, bên dòng sông vắng cô có buồn người đi…”
Có cả em bé thơ đang cưỡi trâu trên đồng dưới cái nắng của mảnh đất quê hương, hỏi em có ước mộng điều gì? Hay là cô hái dâu bên bờ sông vắng rằng cô có buồn người đi. Rằng mỗi người sẽ có một câu chuyện buồn vui lẫn lộn. Nhưng tất cả đều đang sống một cuộc sống rất yên bình, rất ấm áp. “Trên đường về quê hương, Nghe dạt dào tình thương. Cánh chim giang hồ vẫn trôi giữa đời, Bước chân lãng du ơi chỉ mộng thôi.””
“…Đây bóng dừa xanh xanh tôi mến thương
Chim trắng về em vui reo ngàn hướng
Kìa cổng làng hàng cao nghiêng nắng xuống
Đàn em bé đùa hát ca quên sầu thương…”
Ca khúc đầu tay “Nắng lên xóm nghèo” của nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ gặt hái được nhiều thành công, khi ông viết về chính mảnh đất quê hương của mình đang gieo neo cùng gia đình, bạn bè. Đến thời điểm hiện tại ca khúc vẫn giữ được trọn vẹn giá trị nghệ thuật: “Đây bóng dừa xanh xanh tôi mến thương. Chim trắng về em vui reo ngàn hướng. Kìa cổng làng hàng hàng cao nghiêng nắng xuống. Đàn em bé đùa hát ca quên sầu thương…”
Ca khúc “Nắng lên xóm nghèo” của nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ đã vẽ nên một bức tranh sinh động về một vùng quê có thể nghèo về vật chất nhưng về mặt tình cảm thì ca khúc đã thể hiện tình thương mến thương, chan chứa tình yêu tại mảnh đất đầy nắng và gió. Nhưng lại làm cho chúng ta cảm thấy yêu đời hơn khi nghe qua bài hát. Âm nhạc của ông luôn được sự đón nhận nồng nhiệt của khán giả không chỉ có ca khúc “Nắng lên xóm nghèo” mà hầu hết các tác phẩm của ông đều được đón nhận như thế. Bởi âm nhạc trong ông không phải danh lợi mà là chính sinh mạng của ông.
Trích lời bài hát Nắng lên xóm nghèo:
Đây xóm nghèo quê tôi khi nắng lên
Hương lúa ngọt tình quê thêm trìu mến
Đôi bướm vàng nhẩn nhơ khi quyến luyến và
Cô gái làng ngẩn ngơ một tình duyên
Bên luô’ng cày đời vui đang nở hoa
ôi ảo mộng đầu tươi sao đẹp quá
Chân bước về tìm vui đan mái lá và
Nghe tiếng hò hát đưa duyên mặn mà
Em bé thơ ơi, trên mình trâu nắng em ước mộng điều gì
Cô hái dâu ơi, bên dòng sông vắng cô có buồn người đi
Trên đường về quê hương,
Nghe dạt dào tình thương
Ca’nh chim giang hồ vẫn trôi giữa đời
Bước chân lãng du ơi chỉ mộng thôi
Đây bóng dừa xanh xanh tôi mến thương
Chim trắng về em vui reo ngàn hướng
Kìa cổng làng hàng cao nghiêng nắng xuống
Đàn em bé đùa hát ca quên sầu thương
No ấm về tình ta thêm thắm tươi
Bông lúa vàng nhờ tay anh cày xới
Đây nắng đẹp miền quê thêm sáng chói
Bừng lên xóm nghèo ấm êm bao cuộc đời
Nắng sớm lên soi tươi sáng chân trời chào niềm vui mới
Xóm nghèo ơi
