Trong nền tân nhạc Việt Nam, nghệ thuật mang những ý thơ lồng vào những nốt nhạc, thêm một chút giai điệu trầm bổng để hát lên thành những nhạc khúc được gọi là phổ nhạc. Có người nhận xét, phổ nhạc chính là sự đồng điệu và đồng cảm của nhà thơ và nhạc sĩ, họ tìm thấy nhau nơi giao điểm và xem nhau như tri kỷ. Đã có không ít nhạc sĩ gây dựng nên tên tuổi của mình nhờ vào sự kết hợp sắc sảo này, không phải cứ đưa nhạc vào là hát, không phải cứ lấy đại một bài thơ là sẽ nổi tiếng, mà cần có sự chọn lọc và đặc biệt với người nhạc sĩ chính là cảm hứng. Phạm Đình Chương cũng phổ nhạc từ thơ, nhiều nhạc phẩm của ông đã trở nên bất hủ, mỗi bài hát có một sức sống riêng, có thể kể đến như: “Đôi mắt người Sơn Tây” (Thơ Quang Dũng), “Nửa hồn thương đau” (Thơ Thanh Tâm Tuyền), “Đêm nhớ trăng Sài Gòn” (Thơ Du Tử Lê), “Mộng dưới hoa” (Thơ Đinh Hùng),…
“MỘNG DƯỚI HOA” được sáng tác vào năm 1957, ca khúc chính là một bản tình ca đẹp và lãng mạn. Cái đẹp của bài hát thừa hưởng trong chất thơ tiền chiến của thi sĩ Đinh Hùng, còn cái lãng mạn của ca khúc chính là con người của nhạc sĩ Phạm Đình Chương. Nét đặc thù của “MỘNG DƯỚI HOA” là hơi thở nhạc tuy đậm chất Việt Nam, nhưng giai điệu lại như được thổi gió của phương Tây chứ không hề thuần túy âm hưởng Việt Nam như nhiều ca khúc khác. Và đặc biệt, ca khúc được cân đối và có cấu tạo cung cách như một quyển sách giáo khoa mẫu mực hướng dẫn về sáng tác.
Mọi người chỉ biết Phạm Đình Chương phổ “MỘNG DƯỚI HOA” từ thơ của thi sĩ Đinh Hùng, nhưng lại không biết rằng bài này không chỉ được phổ từ một mà chính xác là hai bài thơ khác nhau. Thơ của Đinh Hùng thường rất dài, nên nhạc sĩ Phạm Đình Chương đã chọn lọc và chỉ lấy một vài đoạn trong cả hai bài thơ để đưa vào ca khúc. Cụ thể là bài “Tình tự dưới hoa” (đoạn thứ nhất và đoạn thứ ba của bài thơ) và bài “Xuôi dòng mộng ảo” (đoạn thứ năm của bài thơ), cả hai đều được in trong thi tập “Đường vào tình sử” của thi sĩ Đinh Hùng. Khi mang hai nguyên tác so sánh cùng với nhạc phẩm MỘNG DƯỚI HOA thì sẽ tìm ra được nhiều điểm khác biệt, đa phần lời bài hát sẽ không giống với nguyên tác thơ mà đã được nhạc sĩ Phạm Đình Chương soạn lại lời và sáng tác thêm. Nhưng điều đặc biệt chính là chất thơ của Đinh Hùng dường như vẫn được giữ nguyên vẹn, có thể lý giải cho điều này chính là Phạm Đình Chương đã nhờ “cha đẻ” Đinh Hùng góp ý cho lời bài hát. Người nghe nhạc yêu thích ca khúc này chính là bởi lời ca và giai điệu mới lạ lại vô cùng độc đáo, trong thơ có nhạc, trong nhạc lại đậm vị thơ ca.
“Chưa gặp em tôi vẫn nghĩ rằng
Có nàng thiếu nữ đẹp như trăng
Mắt xanh lả bóng dừa hoang dại
Âu yếm nhìn tôi không nói năng…”
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Thanh Lan trình bày trước 1975
Ở đây, tại sao lại xuất hiện từ “vẫn” mà không phải là từ “đã”? Nếu theo lẽ thông thường thì người ta sẽ suy nghĩ theo chiều hướng: Khi chàng trai mơ về người con gái mình yêu, chàng “đã” mơ nàng như một thiên tiên, thiếu nữ của ánh trăng, cuối cùng lại vượt ngoài dự liệu khi chàng được tận mắt trông thấy, theo một hướng tiêu cực….Nhưng khi dùng từ “vẫn” thì đây lại chính là định mệnh, nhân duyên sắp xếp cho đôi lứa gặp nhau thì trong mắt chàng thanh niên ấy, dù có thế nào thì nàng vẫn là “thiếu nữ đẹp như trăng”.
Một đôi mắt “xanh lả bóng dừa” mang đến một cảm giác thuần khiết, sự trong sáng trong ánh mắt nàng thiếu nữ. Nàng ngây thơ như chưa hề dính bụi trần, chính đôi mắt ấy đã say đắm nhìn chàng trong giấc mộng mà chẳng nói năng thêm gì. Có lẽ, lúc này lời nói cũng sẽ trở nên vô nghĩa vì duyên kiếp đã kéo hai người lại với nhau, xác định cả cuộc đời này họ chỉ có thể bên nhau hạnh phúc.
“…..Ta gặp nhau yêu chẳng hạn kỳ
Mây ngàn gió núi đọng trên mi
Áo bay mở khép niềm tâm sự
Hò hẹn lâu rồi – em nói đi…”
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Hoài Bắc trình bày.
Định mệnh là điều không thể nào tránh khỏi, người tình bao đêm chàng vẫn mơ về, cuối cùng cũng được nhìn tận mắt người chân thật. Nàng chẳng những xinh đẹp như trong giấc mộng mà còn “nghiêng nước nghiêng thành” khiến cho lòng chàng càng thêm đắm say. Những giọt lệ châu đang “ngự trị” trên đôi mắt buồn như “mây ngàn gió núi” đọng lại trên đôi hàng mi của người thiếu nữ tuyệt sắc.
Hình ảnh giai nhân với “áo bay mở khép” trong một chiều lộng gió khiến lòng người say mê, làm cho tâm trí của chàng bỗng trở nên rối bời. Hẹn hò bên nhau đã lâu nhưng dường như chàng vẫn chẳng dám tin đây là sự thật, nàng như một thiên tiên bé nhỏ chỉ lướt qua cuộc đời chàng, chỉ cần một cái chạm nhẹ sẽ nhanh chóng tan biến vào hư vô. Nên chàng như cầu xin, như mong đợi nàng nói ra chút tâm tư trong lòng, nói lên những lời yêu êm dịu để an ủi tâm tình của người trai với bao suy nghĩ miên man chồng chéo.
“…..Nếu bước chân ngà có mỏi
Xin em dựa sát lòng anh
Ta đi vào tận rừng xanh
Vớt cánh rong vàng bên suối
Ôi, hoa kề vai hương ngát mái đầu
Đêm nào nghe bước mộng trôi mau
Gió ơi, gửi gió lời tâm niệm
Và nguyện muôn chiều ta có nhau….”
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Tuấn Ngọc trình bày.
Đôi tình nhân dìu dắt tay nhau vào nơi chốn rừng xanh thơ mộng, nơi chỉ có hai con người yêu nhau thắm thiết và dường như chỉ có 2 người trên đời. Dừng lại những bước chân mỏi mệt nơi núi rừng xanh mơn mởn, bên một bờ suối trong veo, vớt những cánh rong vàng,…còn đôi trẻ thì kề sát vai nhau để ngửi được mùi hương tóc thoảng thoảng nơi chóp mũi. Cuộc sống bỗng trở nên yên bình và thanh tĩnh, trái ngược hoàn toàn với sự bộn bề hay vồ vập nơi xã hội đầy tranh đấu ngoài kia. Mọi muộn phiền như được rửa trôi theo dòng chảy của con nước, chỉ để lại một đoạn tình yêu mặn nồng và nồng cháy của đôi uyên ương.
Từng đêm dài, đôi lứa cứ bình an mà vui vẻ, cùng sinh sống hạnh phúc, cùng gửi những nguyện cầu để gió mang đến chân trời và “nguyện muôn chiều ta có nhau”.
“….Tôi cùng em mơ những chốn nào
Ước nguyện chung giấc mộng trăng sao
Sánh vai một mái lầu phong nguyệt
Hoa bướm vì em nâng cánh trao
Hy vọng thơm như má chớm đào
Anh chờ em tới hẹn chiêm bao
Dưới hoa tưởng thấy ngàn sao rụng
Hòa lệ ân tình nuôi khát khao….”
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc do Hùng Cường trình bày.
Phải nói rằng thơ của thi sĩ Đinh Hùng mang đến cho người nghe thật nhiều ảo mộng xinh đẹp, như mở ra một bầu trời tuyệt sắc bằng những ngôn từ mỹ lệ hòa với những giai điệu bay bổng, lãng mạn của nhạc sĩ Phạm Đình Chương như đưa ta vào tiên cảnh.
Chàng chẳng mơ mộng cao xa cho tình yêu của mình, chỉ ước rằng hai đứa có thể bên nhau dù đi đến bất kỳ nơi nào của vũ trụ, chỉ cần chung một giấc mộng cũng đủ làm người hạnh phúc. Chẳng cần gác vàng hay lầu son, chỉ cần một mái nhà phong nguyệt (có gió và có trăng) đêm đêm cùng ngắm những vì tinh tú, ngày kề vai nhau thưởng cảnh cùng núi rừng. Hãy đến mau, người con gái anh hằng mộng ước hãy nhanh chóng hòa cùng một giấc chiêm bao để dùng những ân tình ngọt ngào mà “nuôi khát khao”.
“….Bước khẽ cho lòng nói nhỏ
Bao nhiêu mộng ước phù du
Ta xây thành mộng nhìn thu
Núi biếc, sông dài ghi nhớ
Ôi, chưa gặp nhau như đã ước thề
Mây hồng giăng tám ngả sơn khê
Bóng hoa ngã xuống bàn tay mộng
Và mộng em cười như giấc mê”
Cùng nhau tâm sự, cùng nhau khẽ khàng mà xây dựng nên những mộng ước, Dù biết nó chỉ là “phù du” nhưng “chẳng ái đánh thuế giấc mơ” bao giờ, nên chàng vẫn thản nhiên mà “xây thành mộng nhìn thu” để cho “núi biếc, sông dài” cùng chàng ghi nhớ đoạn tình cảm ngọt ngào mà tha thiết này. Dù chưa gặp nhau nhưng những câu thề non hẹn ước vẫn được chàng lưu giữ như “mây hồng giăng tám ngả sơn khê”, để an ủi đôi chút cho tâm tư này được bình lặng. Vì chàng biết tình yêu cuối cùng cũng như “bóng hoa ngã xuống bàn tay mộng” mà thôi và nụ cười của em cũng sẽ chỉ có trong giấc mơ dài của chàng thiếu niên ấy.
Nếu chỉ nghe thoáng qua, người ta sẽ nghĩ “MỘNG DƯỚI HOA” đơn thuần là một bản tình ca đầy lãng mạn với ca từ xinh đẹp khi diễn tả về một mối tình như mơ như thơ. Nhưng nếu chịu thả hồn vào từng câu ca từng giai điệu, bạn sẽ cảm nhận được sự dụng tâm trong các dùng từ của các thi sĩ thời tiền chiến, vô cùng trác tuyệt. MỘNG DƯỚI HOA chính là giấc mộng đầu đời của người thanh thiếu niên, mơ về một mối tình cùng người con gái đầy quyền lực, lại tài năng và xinh đẹp. Chúng ta gọi nó là tình đầu có cô người yêu bé nhỏ cùng chung mộng ảo, ngao du khắp bốn phương trời bằng một thứ phép tiên diệu kỳ và chẳng hề có điểm dừng. Cuộc sống được nuôi dưỡng trong giấc mộng chính là một đời sống trôi hoài trôi mãi, chẳng bao giờ có khái niệm nghỉ ngơi.
Trích lời bài hát Mộng Dưới Hoa
Chưa gặp em tôi vẫn nghĩ rằng
Có nàng thiếu nữ đẹp như trăng
Mắt xanh lả bóng dừa hoang dại
Âu yếm nhìn tôi không nói năng
Ta gặp nhau yêu chẳng hạn kỳ
Mây ngàn gió núi đọng trên mi
Áo bay mở khép niềm tâm sự
Hò hẹn lâu rồi – em nói đi
Nếu bước chân ngà có mỏi
Xin em dựa sát lòng anh
Ta đi vào tận rừng xanh
Vớt cánh rong vàng bên suối
Ôi, hoa kề vai hương ngát mái đầu
Đêm nào nghe bước mộng trôi mau
Gió ơi, gửi gió lời tâm niệm
Và nguyện muôn chiều ta có nhau
Lời 2:
Tôi cùng em mơ những chốn nào
Ước nguyền chung giấc mộng trăng sao
Sánh vai một mái lầu phong nguyệt
Hoa bướm vì em nâng cánh trao
Hy vọng thơm như má chớm đào
Anh chờ em tới hẹn chiêm bao
Dưới hoa tưởng thấy ngàn sao rụng
Hòa lệ ân tình nuôi khát khao
Bước khẽ cho lòng nói nhỏ
Bao nhiêu mộng ước phù du
Ta xây thành mộng nhìn thu
Núi biếc, sông dài ghi nhớ
Ôi, chưa gặp nhau như đã ước thề
Mây hồng giăng tám ngả sơn khê
Bóng hoa ngã xuống bàn tay mộng
Và mộng em cười như giấc mê