Từ khoảng 2 năm trở lại đây, sau chiến thắng vẻ vang của đội bóng Việt Nam tại giải AFF Cup, thời kỳ đỉnh cao của bóng đá đã quay trở lại. Điều này làm tôi nhớ đến bóng đá nước nhà thời kỳ đỉnh cao trước năm 1975. Cùng nhìn lại chặng đường vàng son này nhé!
Sơ lược bóng đá Việt Nam trước năm 1975
Đội bóng quốc gia Việt Nam (VN) trước năm 1975 là một đội bóng có hạng ở Đông Nam Á. Hoặc thậm chí là cả Á Đông với những giải thưởng lớn. Nhiều cầu thủ đã được vinh danh ở đấu trường châu lục.
Chúng ta có thể kể đến cúp Vô địch Merdeka (cúp độc lập Malaysia) vào năm 1966. Nhà vô địch Giải Thể Thao Bán Đảo Đông Nam Á (SEAP Games) năm 1966. Đội bóng đã 2 lần giành huy chương bạc và 2 lần giành huy chương đồng. Đến năm 1971 đã nhậm chức vô địch giải quân đội Thái Lan. Hoặc kể đến 2 lần lọt vào vòng chung kết Cúp Á Đông (Asian Cup) ở các giải đầu tiên, xuất sắc giành vị trí thứ tư.
Cuối thế kỷ 19, trò chơi đá banh này du nhập vào VN nhờ người Pháp. Nó tiến triển mạnh tại Nam Kỳ, và dần lan rộng ra Trung và Bắc Kỳ. Những người Việt đầu tiên đá bóng ở Sài Gòn là công chức, thương gia, những người giàu sang phú quý… Những năm 30-40 của thế kỷ trước, Bắc Kỳ có các đội bóng có tiếng như: Chớp Nhoáng, Trường Bưởi (Hà Nội)… Ở Sài Gòn, các sân banh thời đó còn thô sơ: ở công viên thành phố – sau này là sân Tao Đàn; sân Citadelle – tức sân Hoa Lư về sau; sân Renault – trở thành sân Cộng Hoà rồi sân Thống Nhất sau này…
Về tổ chức, có đội Cercle Sportif Saigonnais đầu tiên được tổ chức bài bản nhất. Đội đã liên tiếp giành giải vô địch các câu lạc bộ vào 2 thập niên đầu thế kỷ 20. Hai đội khác là Gia Định Sport và Ngôi Sao Xanh, sau hợp thành đội Ngôi Sao Gia Định. Đây là những đội từng là bá chủ cầu trường Sài Gòn và cả Nam Kỳ cho đến khi mở màn nền Đệ Nhất Cộng Hòa 1954. Từ đó, các đội Tổng Tham Mưu, Quan Thuế… thay phiên loát cầu trường Miền Nam cho đến ngày thống nhất đất nước.
Bóng đá tại Á Đông
Nền bóng đá du nhập vào khu vực Á Đông khá trễ. Việt Nam là quốc gia thuộc vào hàng phát triển sớm nhất. Tuy các cầu thủ có thân hình nhỏ con nhưng lại nhanh nhẹn, kỹ thuật thuộc hàng khéo léo… Nền bóng đá Nam Kỳ sớm trở nên nổi tiếng. Thế nhưng từ thập niên 50 của thế kỷ XX, bóng đá Việt Nam không còn giữ được thanh thế so với các nước khác. Một trong những trận đánh lớn của đội bóng quốc gia thời bấy giờ là chiến thắng Do Thái (Israel) 2-0 trong khuôn khổ vòng loại Olympic 1964 vào tháng 3-1964. Cũng vòng loại Thế Vận Hội, năm 1968, đội ta hạ Philippines 10-0, là trận thắng tỉ số đậm đà nhất.
Thời đó thế lực đội bóng gói gọn ở Á Châu, chưa phải là đội bóng tầm cỡ thế giới. Chỉ duy nhất một lần đội dự vòng loại World Cup 1974 nhưng phải ra về sớm ngay từ vòng loại. Từ giữa thế kỷ 20, Nam Hàn trở thành đệ nhất anh hào ở khu vực Á Đông, vào vòng World Cup được 8 lần: đầu tiên năm 1954. Riêng Nhật Bản (Japanese) góp mặt đều đặn từ World Cup 1998.
Asian Cup thời ấy
Tại các giải tranh tài châu lục thì giải “Asian Cup” năm 1956 là uy tín nhất. Và đất nước Việt Nam ta thời bấy giờ là một trong những nước tiên phong gửi đội bóng quốc gia góp mặt từ những ngày đầu.
Cúp Á Đông lần thứ nhất là “Asian Cup Hong Kong 1956”, bóng đá VN được vào vòng chung kết. Chúng ta đã loại thẳng các đội bóng khác và đứng đầu vòng loại nhóm “Central Zone”. Kết quả chung kết:
- VNCH có tỉ số hòa với Hong Kong 2 – 2; thua Do Thái 1-2; và đá thua Nam Hàn 3-5.
- Đội bóng Nam Hàn giành chức vô địch.
- Việt Nam sở hữu chân sút Lê Hữu Đức với kết quả choáng váng tung lưới 3 lần, chỉ kém vua phá lưới của giải 1 bàn.
Sự kiện lần thứ hai của “Asian Cup Korea 1960”, một lần nữa VNCH dễ dàng vượt qua vòng loại nhóm “Central Zone”. Chúng ta góp mặt vào vòng chung kết xứng danh một trong “tứ hùng”. Kết quả VNCH thua chủ nhà Nam Hàn 1-5; thua Đài Loan 0-2; thua Do Thái 1-5. Tính tổng cộng thành tích tranh tài Cúp Á Châu, đội đã đá 21 trận với 7 thắng, 2 hoà, 12 thua. Riêng với “Asian Cup”, từ buổi ban đầu khiêm tốn, đến nay mỗi kỳ chung kết có đến 16 đội tham dự. Sau Nam Hàn, khán giả còn chứng kiến sự trỗi dậy của các thế lực Nhật Bản, Iran, Saudi Arabia, Iraq, Kuwait… “Asian Cup” ngày càng lớn mạnh.
Tiếp nối những thành công
Trên đấu trường Á Vận Hội, phái đoàn thể thao VNCH tham dự liên tục từ 1954 đến 1970. Trong đó bao gồm các đội bóng quốc gia. Tại “Asian Games 1958”, đội vào đến bán kết, chịu thua Nam Hàn 1- 3. Tại “Asian Games 1962”, đội đoạt huy chương đồng. Tổng cộng trên đấu trường Á Vận Hội, đội banh VNCH đá 15 trận (5 thắng, 2 hoà, 8 thua). Chúng ta có thể kể đến giải thể thao bán đảo Đông Nam Á “SEAP Games”. Tại giải đấu này, đội bóng VNCH từng 1 lần vô địch (1959), 2 lần về nhì (1967 và 1973). Ngoài ra có thêm 2 lần giật huy chương đồng (1965 và 1971).
Năm 1959, đội bóng của Việt Nam với thủ môn Phạm Văn Rạng, tiền vệ Đỗ Thới Vinh… đã vào được chung kết và “hạ knock out” đội Thái Lan 3-1.
Chúng ta còn có thể kể đến một giải đá bóng uy tín là “Merdeka Cup”. Giải này được tổ chức ngay dịp Lễ Độc Lập Mã Lai Á hay còn gọi là Malaya. Merdeka hội tụ nhiều anh hùng Á Đông, gần như là một giải đấu khu vực Á Đông thường niên thu nhỏ. Đội mạnh nhất ở giải này phải kể đến Malaysia và Nam Hàn. Phần VNCH cũng có nhiều kỷ niệm đáng nhớ tại Merdeka Cup. Giải Merdeka 1961, VNCH thắng Nhật Bản 3-2. Giải Merdeka 1964, một lần nữa VNCH lại hạ Nhật Bản 2-0. Và nhất là Merdeka Cup năm 1966, với 12 nước tham dự, đội banh VNCH đã giật cúp vô địch. Trên sân cỏ Malaya năm đó, VNCH với các hảo thủ như thủ thành Lâm Hồng Châu, Lại Văn Ngôn, Tam Lang, Nguyễn Văn Ngôn, Đỗ Thới Vinh… lần lượt hạ New Zealand 5-0, Nhật Bản 3-0, Mã Lai Á 5-2, Đài Loan 6-1. Đến trận chung kết, các chân sút của Việt Nam đã chiến đấu mạnh mẽ với Miến Điện (Burma) 1-0.
Với những nỗ lực không ngừng của nền bóng đá Việt Nam, chúng ta đã gặt hái được rất nhiều thành công. Thời kỳ đỉnh cao trước năm 1975 của đội tuyển Việt Nam đã trở thành tấm gương sáng giá để thế hệ sau tiếp tục cố gắng. Và giờ đây, bóng đá Việt Nam sau ngần ấy năm đã lấy lại hào quang lúc trước. Câu nói mình luôn thấy đúng là: “Phong độ là nhất thời, đẳng cấp mới là mãi mãi.”