Đường Pasteur – Con đường xưa nhất Sài Gòn (Phần đầu)

Sài Gòn có đến hai con đường mang tên của nhà khoa học nổi tiếng Louis Pasteur.

Đường thứ nhất nằm trên địa bàn các phường Bến Nghé – Nguyễn Thái Bình, Quận 1 và phường Võ Thị Sáu, Quận 3. Con đường bắt đầu từ ngã ba giao với đường Chương Dương và kết thúc tại ngã ba giao với đường Trần Quốc Toản, và con đường này chỉ cho phép xe cộ lưu thông một chiều. Con đường này cũng là con đường xưa nhất Sài Gòn khi hình thành từ năm 1865 dưới thời Pháp thuộc. Trước đó, phía bến Chương Dương chỉ là một con rạch, hai bên con rạch là hai con đường đều mang số 24. Sau này mới được đặt lại tên, một là Olivier và một là Pellerin. Khi con rạch được lấp thì đường Olivier đột nhiên biến mất, chỉ còn lại đường Pellerin. Ngày 22/3/1955, chính quyền mới đổi tên thành đường Pasteur. Đến ngày 14/8/1975 thì đường lại được đổi thành Nguyễn Thị Minh Khai, nhưng sau đó, ngày 2/9/1991, UBND Thành phố lại quyết định lấy lại tên đường cũ là đường Pasteur.

Đường thứ hai nằm tại phường Bình Thọ – Thủ Đức, bắt đầu từ ngã tư giao với đường Thống Nhất và Đặng Văn Bi, kết thúc tại ngã ba giao với đường Song Hành Xa Lộ Hà Nội.

Rạp chiếu bóng CASINO SAIGON tọa lạc tại số 59 đường Pasteur (ngay góc ngã tư đường Lê Lợi và đường Pasteur), thuộc loại rạp hạng nhì của thành phố vậy nên mức giá vé cũng thuộc top trung bình, rẻ hơn đôi chút so với rạp hạng nhất.

Ngày trước, vị trí này là số 28 – 30 Đại lộ Bonard, nằm ngay góc đường Bonard và Pellerin – Rạp chiếu bóng CASINO SAIGON và bên cạnh là nhà hàng Daniel Courrèges.

Chủ nhân của rạp xi-nê phim CASINO SAIGON chính là doanh nhân người Pháp – Léopold Bernard. Nên rạp chiếu phim còn có cái tên khác là Le Casino, lồng ghép tên ông vào tên rạp.

Nha Công Chánh Nam Kỳ tại Sài Gòn, cổng phía đường Pasteur

Phía trước rạp Casino Saigon trên đường Pasteur, bán đầy thức ăn vặt cho khách vào xem phim

Đây là đường Pasteur với hai đường nhỏ ở hai bên dành cho xe hai bánh, phía trước bên phải là ngôi nhà tại ngay góc của công viên Bách Tùng Diệp. Nơi có đám khói mù mịt là Bộ Quốc Phòng , nơi đường Pasteur gãy về bên trái. Vị trí đứng chụp ảnh này có thể là đứng gần Sở Quy Hoạch Kiến Trúc Thành Phố ngày nay.

Ngã tư Pasteur – Trần Quý Cáp (sau này là đường Pasteur – Võ Văn Tần) – phía trước bên trái là công viên Vạn Xuân

Góc Pasteur – Trần Quý Cáp. Phía bên phải là trường Tiểu học Trần Quý Cáp, bên trái là Công viên Vạn Xuân

Căn nhà cùng dãy với các phòng học của trường tiểu học Trần Quý Cáp nhìn ra công viên Vạn Xuân, phía trước trường Kiến Trúc Thành phố

Cầu Mống thẳng ngay đầu đường Pellerin (nay là đường Pasteur) nên Tây gọi là cầu Pellerin. Cầu có dạng vồng lên ở giữa như cầu vồng nên người mình gọi là cầu Mống, tức là mống trời (rainbow). Tổ tiên ta đã dùng mống trời để dự báo thời tiết qua mấy câu tục ngữ như: “Mống bên đông, vồng bên tây, chẳng mưa dây thì bão giật – Cầu vồng mống cụt, không lụt thì mưa – Mống vàng thời nắng, mống trắng thời mưa v.v…” ngày nay có đủ mọi dự báo thời tiết hiện đại nên những câu tục ngữ này đã dần biến mất và đi vào quên lãng…Phía xa xa bên góc phải hình ta có thể thấy hai tòa tháp chuông của Nhà thờ Đức Bà.

Bức tường trắng là Trụ sở của Lực lượng Bảo vệ Dinh tại Đường Pasteur

Tiệm giày Đắc Bình tọa lạc tại số 81đường Pasteur, gần với rạp chiếu phim Casino Saigon. Xích lên phía trước là rạp Casino và xa hơn là ngã tư Lê Lợi – Pasteur

Ngã tư Pasteur – Lê Lợi, ngay góc đèn giao thông bên tay phải là tiệm nước mía Viễn Đông – Ký ức một thời của người dân Sài Thành.

Đoạn giao giữa đường Lê Lợi và đường Pasteur

Giao lộ Hàm Nghi – Pasteur, Bên trái là khu vực trường Trung học Kỹ Thuật Cao Thắng, cổng chính trên đường Huỳnh Thúc Kháng. Phía bên phải hình là nhà in Tôn Thất Lễ.

Ảnh ghép tòa nhà số 137 đường Pasteur – Trụ sở chính của Bộ chỉ huy Viện trợ Quân sự Mỹ tại Việt Nam (viết tắt là MACV) là cơ quan chỉ huy quân sự thống nhất đối với các đơn vị quân sự của Mỹ tại miền Nam Việt Nam trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam.

Công viên Vạn Xuân góc đường Pasteur – Trần Quý Cáp (sau năm 1975 đổi tên thành đường Pasteur – Võ Văn Tần). Đây là một vườn hoa nhỏ phía trước Tiểu học Trần Quý Cáp và Đại Học Kiến Trúc Sài Gòn, nay đã bị phá bỏ, chiếm của mọi người đưa vào khuôn viên khu thi đấu Thể thao Phan Đình Phùng.

Bức không ảnh đại lộ Hàm Nghi – Những nhánh đường bên phải của đại lộ Hàm Nghi từ gần đến xa theo thứ tự là đường Võ Di Nguy (sau này là đường Hồ Tùng Mậu) – đường Tôn Thất Đạm – đường Pasteur.

Người chụp bức ảnh này đang đứng ở góc đường Pasteur – phía Tòa Đô Chánh Sài Gòn, hướng về góc ngã tư Lê Thánh Tôn – Pasteur, góc phía sau cánh phải của Dinh Gia Long. Nay góc đường này có cái nhà hàng và phía trong của nhà hàng này có cánh cửa đường hầm từ trong dinh ra – nơi mà anh em Tổng Thống Diệm thoát ra khỏi Dinh Gia Long để vào tạm ẩn trú tại nhà của thương gia người Hoa Mã Tuyên trong Chợ Lớn trước khi vào Nhà Thờ Cha Tam lưu trú bị bắt.

Đường Pasteur bên hông dinh Gia Long

Đường Pasteur nhìn từ đầu cầu Mống. Bên phải hình là mặt hông bên trái và góc sau của Ngân Hàng Quốc Gia Việt Nam tại góc đường Pasteur – Nguyễn Công Trứ

Đường Pasteur nhìn từ trên Cầu Mống giai đoạn 1910 – 1920

Hình ảnh của hai giai đoạn, bên trái là năm 1910 – bên phải là những năm thập niên 1960

Rue Pellerin của những năm thập niên 1910 – Nay là đường Pasteur. Nhìn thấy hai tháp Nhà thờ Đức Bà mờ mờ phía cuối đường Pasteur. Ở thời điểm này, xe bò kéo vẫn là phương tiện lưu thông chính và phổ biến.

Đường Pasteur nhìn từ trên đầu cầu Mống. Xa về phía bên phải nhìn thấy lờ mờ hai ngọn tháp của nhà thờ Đức Bà (có vị trí trên bản đồ nằm gần trên trục của đường Pasteur). Đường ngang phía trước có xe bò là Quai de Belgigue, nay là Bến Chương Dương.

Cầu Mống thẳng ngay đầu đường Pellerin (nay là đường Pasteur), kế đó là Ngân hàng Quốc Gia Việt Nam – là ngân hàng trung ương của Quốc gia Việt Nam và Việt Nam Cộng hòa hình thành từ năm 1954 và hoạt động đến năm 1975

Góc đường Lê Lợi – Pasteur năm 1946

Sài Gòn của những năm khoảng 1950 – đường Pellerin nay đã được đổi tên thành đường Pasteur. Trong hình là chỗ gãy góc của đường Pasteur, đó chính là ngã tư Pasteur – GiaLong.

Đường Pasteur, phía trước là ngã tư Pasteur – Lê Thánh Tôn, bên trái Tòa Đô Chánh Sài Gòn

Trong hình là hai phụ nữ Chăm đang ở góc đường Pasteur – Lê Lợi, chuẩn bị rẽ qua hướng đường Lê Lợi

Khu phố gần rạp Casino, nhìn về góc đường Lê Thánh Tôn. Từ đây tới góc Lê Thánh Tôn đa số là tiệm giầy. Bảng hiệu Đắc Bỉnh tọa ở số 81 đường Pasteur ở góc trên là của một tiệm giầy có tiếng ở đây. Năm 1950 mà uốn tóc 100 đồng là hơi mắc nha!

Đường Pasteur, gần ngã tư đường Pasteur – Lê Thánh Tôn. Bên trái là tào nhà Le Journal d’Extrême-Orient, phía sau rạp REX.

Đường Pasteur – Tòa nhà “Le Journal d’Extrême-Orient” gần góc Pasteur – Lê Thánh Tôn. Tòa nhà này là trụ sở của Nhật báo Viễn Đông (Le Journal d’Extrême-Orient), địa chỉ tại số 146 rue Marechal Leclerc (trước đó là rue Pellerin và nay là đường Pasteur), Saigon. Nhật báo này do ông Jules Haag thành lập năm 1947 và xuất bản tới năm 1955.

Công viên Vạn Xuân góc Pasteur – Trần Quý Cáp năm 1960. Nay là góc Pasteur – Võ Văn Tần, sau 1975 một thời gian công viên đã bị xóa bỏ, lấy đất đưa vào khuôn viên nhà thi đấu thể thao Phan Đình Phùng.