Ca sĩ Anh Ngọc là một giọng ca nam tiêu biểu cho nền tân nhạc Việt Nam. Những người mến mộ giọng ca vang danh một thời này chắc hẳn còn nhớ một ca sĩ Anh Ngọc sở hữu một giọng hát trầm ấm và khoẻ khoắn đầy nam tính, ông có làn hơi đủ dài để ngân nga theo đúng trường độ của bản nhạc nhờ vào khả năng thiên phú cùng với sự rèn luyện và trau dồi thanh nhạc của mình. Giọng hát của ông có âm vực vang rộng nên khi lên cao thì vang lộng, lúc xuống nốt trầm thì vẫn dày và rõ chứ ko bị mờ đi. Khoảng cách của các nốt nhạc được ông hát lên đồng đều, không lép mà chắc nịch. Ông hát tự nhiên, không cố gắng luyến láy làm dáng nên dù bài hát có khó đến đâu thì ca sĩ Anh Ngọc vẫn làm cho người nghe cảm thấy dễ chịu. Danh ca Anh Ngọc hát nhiều thể loại nhạc từ tình ca đến dân ca, từ cổ điển đến nhạc thời trang. Nhưng giai đoạn trước năm 1975, ông hát nhiều ca khúc tiền chiến nên nhiều người vẫn hay gọi ông là giọng ca chuyên hát về dòng nhạc tiền chiến.
Anh Ngọc tên thật là Từ Ngọc Toản, ông sinh năm 1925 tại Hà Đông. Ông lớn lên tại đất Hà Thành và từng theo học các trường Thăng Long, Puginier và Louis Pasteur. Dù được sinh trưởng trong một gia đình mang tính truyền thống, nhưng từ nhỏ ông đã thể hiện niềm yêu thích âm nhạc, đặc biệt là ca hát, ông thích các bài nhạc Tây, khi mà nền tân nhạc Việt Nam vẫn chưa được hình thành rõ nét.
Gia đình ông có 8 anh chị em (gồm 1 chị và 7 anh em trai) nhưng trong số 8 người này chỉ có ông và người em trai là ca sĩ Từ Ngọc Long (hiện đã mất) đi theo con đường văn nghệ và trở thành những ca sĩ tên tuổi.
Anh Ngọc từng có thời gian theo học nhạc lý với nhạc sĩ Tạ Phước và đàn với nhạc sĩ Nguyễn Thiện Tơ.
Năm 1947, Anh Ngọc có dịp vào Huế thăm một người anh làm việc tại đây và lưu lại Huế hơn 1 năm. Trong thời gian này, ông được nữ ca sĩ Minh Trang mời hát trên đài phát thanh Huế.
Đến năm 1949, Anh Ngọc chuyển vào Sài Gòn và bắt đầu cộng tác với đài phát thanh Pháp Á, cũng là nơi danh ca Minh Trang đang cộng tác. Sau đó, ông được mời hát trong chương trình ca nhạc của các đài phát thanh Quân Đội, Đài phát thanh Sài Gòn, đài Mẹ Việt Nam, đài Tiếng Nói Tự Do và Đài Truyền Hình Việt Nam.
Bấm vào hình trên để nghe ca khúc Thu Hát Cho Người do Anh Ngọc trình bày.
Với đài Sài Gòn, Anh Ngọc còn đảm nhận vai trò xướng ngôn viên, đồng thời lúc này ông còn phụ trách chương trình ca nhạc mang tên “Tiếng Nhạc Tâm Tình” từ đầu thập niên 1960 cho đến tháng 4 năm 1975. “Tiếng Nhạc Tâm Tình” của Anh Ngọc từng được nhà văn Mai Thảo nhận xét là “một chương trình được yêu mến, đợi chờ và tán thưởng nhất trong nhiều năm”, chương trình có sự cộng tác của các giọng ca thượng thặng của nền tân nhạc Việt Nam ở trong thời kỳ vàng son, điển hình là một số danh ca như Kim Tước, Thái Thanh, Mai Hương, Hà Thanh,… cùng sự phụ hoạ của một ban nhạc đàn dây gồm những nhạc sĩ tên tuổi.
Một số nhạc phẩm được ghi âm trong thời gian này, sau khi Anh Ngọc sang hải ngoại, ông đã phục hồi lại bằng kỹ thuật digital để đưa vào 2 CD do ông thực hiện là “Trở Về Dĩ Vãng” và “Một Thời Để Nhớ”.
Giai đoạn 1954, Sài Gòn bắt đầu đón nhận một làn sóng di cư ồ ạt, rất nhiều ca, nhạc sĩ tài năng từ phía Bắc vào Nam sinh hoạt văn nghệ, góp phần thúc đẩy cho phong trào tân nhạc ở miền Nam phát triển mạnh mẽ và đây được xem là thời kỳ vàng son của nền tân nhạc. Tân nhạc được phổ cập đến công chúng thưởng thức nghệ thuật qua các chương trình phụ diễn tân nhạc tại các rạp chiếu bóng cùng các chương trình đại nhạc hội. Lúc này, Anh Ngọc là một trong những “bầu sô” đứng ra tổ chức các chương trình đó với số lượng khán thính giả đón nhận rất đông đảo.
https://www.youtube.com/watch?v=1ZVgPGSF1XA
Bấm vào hình trên để nghe những tình khúc tiền chiến do danh ca Anh Ngọc trình bày.
Và từ đó, tiếng hát của Anh Ngọc đã trở thành một trong những tiếng hát được yêu thích nhất, do “ngoài việc truyền đạt lời hát một cách rõ ràng và chuẩn xác, còn sử dụng cách luyến láy cũng như phân đoạn câu hát để nói lên ý nghĩa của bài hát, hay nói đúng hơn là những ý nghĩa chứa đựng trong bài hát”, đó là nhận định của nhà khảo cứu âm nhạc người Mỹ Jason Gibbs chuyên nghiên cứu về tân nhạc Việt Nam (ông còn là một quản thủ thư viện ở San Francisco) khi nói về ca sĩ Anh Ngọc.
Cũng như cố nghệ sĩ Quỳnh Giao đã từng viết: “Hãy nghe lại các ca khúc như “Trương Chi” của Văn Cao, “Nguyệt Cầm” của Cung Tiến, hay “Ngậm Ngùi” do Phạm Duy phổ thơ Huy Cận, “Nhớ Bạn” của Vũ Thành và “Tạ Từ” của Tô Vũ… Chúng ta sẽ giật mình vì tiếng hát Anh Ngọc chất chứa một niềm u uẩn, một nỗi cô đơn đến lạnh mình. Và ông diễn tả được ý nhạc ấy từ một ý thức về kỷ luật trong nghệ thuật. Kết cuộc là một khí tiết trượng phu trong cách hát.”
https://www.youtube.com/watch?v=ao9iJGl0gYQ
Bấm vào hình trên để nghe Băng Nhạc Anh Ngọc 2 – Để Lại Cho Em Thu Âm Trước 1975
Mặc dù Anh Ngọc được mọi người công nhận là một danh ca thực thụ nhưng theo ông chia sẻ thì ca hát không phải là nghề chính của ông. Anh Ngọc nói: “Thực ra ca nhạc đâu phải là nghề của tôi. Nhiều người không biết đến chuyện đó, nên cho là tôi suốt đời hoạt động ca nhạc. Nhưng thực ra không phải. Điều đó người ta không nghĩ ra, tôi cũng không muốn nói đến. Thực ra tôi không phải là một người ca sĩ nhà nghề, đi hát chỉ là chuyện phụ thêm thôi.”
Tuy không xem ca hát là ngành nghề chính nhưng ông lại được rất nhiều nhạc sĩ nổi danh, trong số đó có nhạc sĩ Vũ Thành và Phạm Đình Chương đánh giá giọng hát ông rất “nhà nghề”.
Từ khi định cư ở Sài Gòn năm 1949 đến đầu 1960, công việc chính của Anh Ngọc là nhân viên của Sở Thông Tin Hoa Kỳ. Đầu thập niên 1960, ông vào quân ngũ và phục vụ trong ngành Tâm Lý Chιến trong vai trò xướng ngôn viên tại Đài Phát thanh Quân Đội. Sau khi giải ngũ, Anh Ngọc làm việc trong đài Tiếng Nói Tự Do, vừa là xướng ngôn viên, vừa tham gia những chương trình ca nhạc phát thanh.
Sau sự kiện lịch sử 30 tháng 4 năm 1975, Anh Ngọc vẫn tiếp tục ở lại Việt Nam và không tham gia vào bất cứ hoạt động ca nhạc nào trong vòng 15 năm.
Đến năm 1990, Anh Ngọc sang Mỹ theo diện đoàn tụ. Ba năm đầu tiên, ông cư ngụ ở Orange County và quay trở lại với sân khấu tại nơi có đông đúc cộng đồng người Việt này. Năm 1993, Anh Ngọc cùng gia đình về cư ngụ tại thành phố Burke, tiểu bang Virginia. Tại đây, ông không tham gia vào những sinh hoạt văn nghệ mặc dù nhận được rất nhiều lời mời để ông có thể quay lại sân khấu. Tuy nhiên, thỉnh thoảng ông vẫn nhận lời xuất hiện trong những chương trình tổ chức tại các tiểu bang khác.
Mỗi khi Anh Ngọc nhận lời đi hát ông đã phải cân nhắc và xem xét rất kỹ lưỡng về những chương trình đó. Ông chỉ nhận lời tham gia những buổi trình diễn được tổ chức sang trọng, đàng hoàng, có ban nhạc lớn, ban nhạc thính phòng chừng hai ba chục cái đàn và hơn nữa phải là những nhạc phẩm chọn lọc, loại nhạc thính phòng tiền chiến phù hợp với ông thì ông mới đồng ý tham gia chứ không phải bất cứ buổi hát nào Anh Ngọc cũng nhận lời.
Và những năm sau này, danh ca Anh Ngọc đã lui về sau ánh đèn sân khấu. Ông an yên sống vui vẻ, hạnh phúc bên gia đình, ông từng chia sẻ: “Bây giờ trời cho mình sống đến đâu, mình biết vậy thôi, đừng đòi hỏi nhiều gì cả, thế thôi.”
Thoixua biên soạn
Nguồn tham khảo ( Bài viết của cố nghệ sĩ Quỳnh Giao và cố nhà báo Trường Kỳ)