Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo
Nền cũ lâu đài bóng tịch dương
Đó là hai câu thơ trong “Thăng Long thành hoài cổ” của thi sĩ Bà Huyện Thanh Quan.
Trong niềm hoài cổ nhớ thương khôn nguôi về một Sài gòn xưa. Mời các đọc giả cũng Gocxua nhớ lại những đường phố Sài Gòn thời xưa cũng như các cơ quan chính quyền, cơ sở văn hóa giải trí đặc biệt trên đó. Vì e rằng mai sau, khi lớp bụi thời gian phủ đầy trang sử cũ, đến một lúc nào mọi thứ sẽ mai một đi thì đáng tiếc lắm.
Chỉ mong ước nhỏ nhoi là qua tài liệu này, chúng ta tìm lại hình ảnh ngày xưa của chính chúng ta trên khắp nẻo đường của “Sài Gòn đẹp lắm! Sài Gòn ơi! Sài Gòn ơi!” Và hơn nữa chúng ta có thể chỉ dẫn cho đàn con cháu nghe thấy về thủ đô Sài Gòn, hòn ngọc Viễn Đông, nơi mà cha mẹ, ông bà chúng đã từng một thời sinh sống và biết đâu chừng cũng là nơi đã từng gặp gỡ của ba má sắp nhỏ qua mối tình đầu của một thời hoa mộng trên thủ đô yêu dấu từng được mệnh danh là Hòn ngọc Viễn Đông.
Boulevard Bonard – Lê Lợi
Nơi từng là: Trụ sở Quốc Hội – Nhà Hát Lớn, bệnh viện Sài Gòn, nhà sách Khai Trí, nước mía bò bía Viễn Đông, rạp Vĩnh Lợi, quán cơm Thanh Bạch, quán giải khát Pôle Nord, Hà Nội ice cream, quán kem Mai Hương, Thư Viện Abraham Lincoln, Nhà hàng Kim Sơn, Bồng Lai
Boulevard Chanson – Lê văn Duyệt – Ngã Bảy trở xuống
Trụ sở Tổng Liên Đoàn Lao Công, Chợ Đũi, trụ sở Tòa Đại Sứ Miên, nơi hoà thượng Thích Quảng Đức tự thiêu góc Phan Đình Phùng, rạp Nam Quang – ngã tư Trần Quý Cáp, rạp Kinh Đô sau là văn phòng Usaid, trường trung học tư thục Trường Sơn, Câu Lạc Bộ Kỵ Mã Sài Gòn.
Boulevard Charner – Nguyễn Huệ
Rạp Rex, rạp Eden, passage Eden, Thương xá Tax, bánh mì pâté Đô Chính, phòng trà Queen Bee, Tổng Nha Ngân Khố, Kỹ Thương Ngân Hàng, Hôtel Palace, Hãng Charner
Boulevard Galliéni – Trần Hưng Đạo
Bộ Lao Động, Nha Cảnh Sát Đô Thành, Sở Cứu Hỏa Đô Thành, rạp Nguyễn Văn Hảo, Hưng Đạo, rạp Đại Nam, vũ trường Tour d’Ivoire, Bộ Tổng Tư Lệnh quân lực Đại Hàn, Bộ Tổng Tham Mưu cũ, sân bóng rổ Tinh Võ, Khiêu vũ trường Vân Cảnh, Arc en Ciel, Đêm Màu Hồng, trường tiểu học Tôn Thọ Tường, Nhà thờ Tin Lành.
Boulevard Kitchener – Nguyễn Thái Học
Trường tiểu học Trương Minh Ký, trường tư thục Huỳnh Thúc Kháng, rạp Nam Tiến, rạp cải lương Thành Xương, Chợ Cầu Ông Lãnh
Boulevard Norodom – Thống Nhất – Lê Duẩn.
Toà Đại Sứ Mỹ, Phủ Thủ Tướng, Rạp Norodom-Thống Nhất – xổ số quốc gia giúp đồng bào ta mua lấy xe nhà giàu sang mấy hồi – Trần Văn Trạch, hãng nhập cảng xe Peugeot Jean Compte, Bộ Tư Pháp, hãng xăng Shell, Esso
Boulevard Paul Bert – Trần Quang Khải : Đình Nam Chơn, rạp Văn Hoa
Boulevard de la Somme – Hàm Nghi
Đài Pháp Á, Ngân Hàng Việt Nam Thương Tín, BanqueFranco-Indochinoise, Tổng Nha Thuế Vụ, chợ Chó, chợ Chim, trung tâm Cờ Tướng, tiệm incils quân đội Phước Hùng.
Rue 11e RIC (Régiment d’Infanrerie Colonniale) – Nguyễn Hoàng – Trần Phú: bến xe lục tỉnh, cư xá hỏa xa
Abattoir – Hưng Phú: Lò Heo Chánh Hưng.
d’Adran – Võ Di Nguy Phú Nhuận Chợ Phú Nhuận, rạp Văn Cầm, rạp Cẩm Vân, cư xá Phú Nhuận) – Phan Đình Phùng.
Albert 1er – Đinh Tiên Hoàng (Sân vận động Hào Thành – Hoa Lư – Citadelle, Tổng Nha Thanh Niên, Asam Đakao, mì Cây Nhãn, Chè Hiển Khánh).
Alexandre de Rhodes – Lục Tỉnh (trung tâm quân báo Cây Mai, bò 7 món Ngân Đình), đường Alexandre de Rhodes tới thời Cộng Hòa thay thế đường Paracels trước dinh Độc Lập – Alexandre de Rhodes.
Alexandre Frostin – Bà Lê Chân (hông chợ Tân Định, rạp Moderne sau đổi là Kinh Thành).
Alsace Loraine – Phó Đức Chính (biệt thự chú Hỏa – Hui Bon Hoa).
Amiral Dupré – Thái LậpThành (Phú Nhuận) – Phan Xích Long.
Amiral Roze – Trương Công Định (Chùa Chà, chạy xuyên qua vườn Tao Đàn – Vườn Pelouse) – Trương Định.
d’Arfeuille – Nguyễn Đình Chiểu.
Armand Rousseau – Hùng Vương (Trường Trung Học Chu Văn An, cư xá sinh viên Sài Gòn)
d’Arras – Cống Quỳnh (Bệnh viện Từ Dũ, rạp Khải Hoàn, trường trung học tư thục Hưng Đạo của Giáo Sư Nguyễn văn Phú).
Arroyo de l’Avalanche – Rạch Thị Nghè.
Audouit – Cao Thắng (rạp Việt Long, rạp Đại Đồng Sài Gòn, Chùa Tam Tông Miếu, bánh mì pâté Phò Mã, tư gia nhạc sĩ Dương Thiệu Tước, nhạc sĩ Lâm Tuyền).
d’Ayot – Nguyễn Văn Sâm (rạp Kim Châu) – Nguyễn Thái Bình.
Ballande – Nguyễn Khắc Nhu.
Barbier – Lý Trần Quán (chả cá Thăng Long).
Barbé – Lê Quý Đôn (Trung Học Lê Quý Đôn – Chasseloup Laubat) – Hồng Thập Tự – Nguyễn Thị Minh Khai.
Blan Subé – Duy Tân (Viện Đại Học Sài Gòn, Đại Học Luật Khoa, công trường Chiến Sĩ, công trường Con Rùa, Vương Cung Thánh Đường) – Phạm Ngọc Thạch.
Bourdais – Calmette.
Catinat – Tự Do (Bộ Nội Vụ, bánh mì pâté Hương Lan, Nhà Hàng Caravelle, Nhà Hàng Continental Palace, La Pagode, Brodard, Vũ trường Maxim’s, Hotel Restaurant Majestic, rạp Majestic, Tiệm quý kim Đức Âm, nhà may Cát Phương, Adam, Tân Tân, Phòng Thông Tin cho các cuộc triễn lãm) – Đồng Khởi.
Chaigneau – Tôn Thất Đạm (khu Chợ Cũ, rạp Nam Việt).
Champagne – Yên Đổ (Cư xá Đắc Lộ, trường Anh Ngữ Khải Minh) – Lý Chính Thắng.
Charles de Coppe – Hoàng Diệu (hiệu giày Gia, quán nhậu Tư Sanh Khánh Hội – cà-ri dê).
Charles Thomson – Hồng Bàng (bệnh biện Hồng Bàng, đại học Nha Khoa) – Hùng Vương.
Chasseloup Laubat – Hồng Thập Tự (Trường Nữ Hộ Sinh Quốc Gia, Hội Hồng Thập Tự Việt Nam, Rạp Olympic, tiệm bàn ghế Phan Văn Nhị, khu quán cháo vịt, Bộ Y Tế, Bộ Tài Chánh, Tổng Nha Ngân Sách Ngoại Viện, Cơ quan Tiếp Vận Trung Ương, hông vườn Tao Đàn – vườn Ông Thượng – vườn Bờ Rô-Pelouse, hông Dinh Độc Lập, hông Thảo Cầm Viên, trường trung học kỹ thuật Nguyễn Trường Tộ) – Nguyễn Thị Minh Khai.
Colonel Budonnet – Lê Lai (Rạp Aristo – nhà hàng Lê Lai – tiệm bánh trung thu Tân Tân, nhà hàng cơm chay Vạn Lộc).
Colonel Grimaud – Phạm Ngũ Lão (Chợ Thái Bình, tòa soạn nhật báo Sài Gòn Mới – bà Bút Trà, rạp Thanh Bình, ga xe lửa, quày bán vé Hàng Không Việt Nam).
Cornulier – Thi Sách (nhà in Ideo).
Danel – Phạm Đình Hổ – Denis Frères – Ngô Đức Kế (Ngân hàng Quốc Gia Việt Nam).
Dixmude – Đề Thám.
Docteur Angier – Nguyễn Bỉnh Khiêm (Thảo Cầm Viên, hồ tắm Nguyễn Bỉnh Khiêm, Tổng Nha Trung Tiểu Học & Bình Dân Giáo Dục, trường Trung Học Trưng Vương, trường Trung Học Võ Trường Toản, Nha An Ninh Quân Đội).
Docteur Yersin – Ký Con.
Đỗ Hữu Vị – Huỳnh Thúc Kháng (Trường trung học kỹ thuật Cao Thắng, khu chợ Trời.)
Douaumont – Cô Giang (chợ, rạp hát Cầu Muối).
Dumortier – Cô Bắc (hãng cao su Labbé).
Duranton – Bùi thị Xuân (trường trung học Nguyễn Bá Tòng, trường Les Lauriers).
Eyriaud des Verges – Trương Minh Giảng (Chợ Trương Minh Giảng, rạp Văn Lang – Minh Châu, cổng xe lửa số 6, Viện Đại học Vạn Hạnh) – Lê Văn Sĩ.
l’Église – Trần Bình Trọng ( Hôtel Massage Hồng Tá).
d’Espagne – Lê Thánh Tôn (Tòa Đô Chánh, Cửa Bắc Chợ Bến Thành, tiệm vàng Nguyễn Thế Tài – Thế Năng, tiệm incils quân đội An Thành, Rạp Lê Lợi, nhà may Văn Quân).
Faucault – Trần Khắc Chân.
Frère Louis – Nguyễn Trãi từ Ngã Tư Cộng Hoà đổ vô Chợ Lớn (trung tâm đào tạo huấn luyện viên thanh niên thể thao, Nhà thờ Chợ quán).
Frère Louis – Võ Tánh (Sài Gòn) từ Ngã Tư Cộng Hòa đổ xuống Ngã Sáu (cổng chính Tổng Nha Cảnh Sát Quốc Gia, rạp hát Quốc Thanh, phở 79, nhà mồ Á Thánh Matthew Gẫm, trường nữ trung học tư thục Đức Trí) – Nguyễn Trãi.
Frère Guilleraut – Bùi Chu (Nhà thờ Huyện Sĩ) – Tôn Thất Tùng.
Filippiny – Nguyễn Trung Trực (Nhà hàng Thanh Thế với tuyệt chiêu suôn, nhà hàng Quốc Tế, Bồng Lai, Kim Sơn, rạp Les Tropiques, Văn Khoa cũ, Pháp Đình Sài Gòn).
Fonck – Đoàn Nhữ Hài.
Gallimard – Nguyễn Huy Tự (Chợ Dakao, chùa Ngọc Hoàng).
Gaudot – Khổng Tử (Chợ Bình Tây).
Georges Guynomer – Võ Di Nguy Sài Gòn (Khu Chợ Cũ).
Guillaume Martin – Đỗ Thành Nhân (Q4, cầu Calmette).
Hamelin – Hồ Văn Ngà.
Heurteaux – Nguyễn Trường Tộ.
Hui Bon Hoa – Lý Thái Tổ (quán Phở Tàu Bay, quán Hạ Cờ Tây).
Jaccaréo – Tản Đà (khu tiệm thuốc Bắc).
Jauréguiberry – Hồ Xuân Hương (Bệnh viện Hoa liễu – Bạc Hà).
Jean Eudel – Trình Minh Thế – (thương cảng Sài Gòn, kho 5, kho 10) – Nguyễn Tất Thành.
Lacaze – Nguyễn Tri Phương (Mì vịt tiềm Lacaze, hủ tiếu Mỹ Tiên, hủ tiếu Cả Cần, bánh bao bà Năm Sa Đéc, quán sò huyết lề đường).
Lacotte – Phạm Hồng Thái (toà soạn nhật báo Dân Ta – ông Nguyễn Vỹ).
Lacaut – Trương Minh Ký (Lăng Cha Cả – Linh mục Bá Đa Lộc – Pigneau de Béhaines) – Hoàng Văn Thụ.
De Lagrandière – Gia Long (Dinh Gia Long, Bộ Quốc Phòng, Thư viện Quốc Gia, rạp Long Phụng – phim Ấn Độ, tiệm bánh Bảo Hiên Rồng Vàng, tiệm đồ da Cự Phú, tiệm quần áo trẻ em Au Printemps, tòa soạn nhật báo Tiếng Chuông – ông Đinh văn Khai, nhật báo Việt Nam của ông Nguyễn Phan Long 1936, nhật báo Tiếng Dội, Tiếng Dội Miền Nam, Dân Quyền của ông Trần Tấn Quốc và nhiều nhật báo khác) – Lý Tự Trọng.
Larclause – Trần Cao Vân (bộ Thông Tin).
Lefèbvre – Nguyễn công Trứ.
Legrand de la Liraye – Phan Thanh Giản (Bệnh viện Bình Dân, Chợ 20, Trường Nữ Trung Học Gia Long, bệnh viện St Paul, Trường tư thục Phan Sào Nam, Nghĩa Trang Mạc Đĩnh Chi – Đất Hộ, cư xá Đô Thành, rạp Long Vân, bánh xèo Đinh Công Tráng) – Điện Biên Phủ.
Le Man – Cao Bá Nhạ.
Léon Combes – Sương Nguyệt Anh (văn phòng bác sĩ quang tuyến Lý Hồng Chương, võ trường Hàn Bái Đường ở góc Sương Nguyệt Anh – Lê văn Duyệt 1954).
Lesèble – Lý Văn Phức.
Loucien Lecouture – Lương Hữu Khánh (đường rầy xe lửa Mỹ Tho, miền Trung).
Luro – Cường Để (thành Cộng Hòa, Trường Đại Học Y Dược Khoa, Văn Khoa, Nông Lâm Súc) – Đinh Tiên Hoàng.
Mac Mahon – Công Lý (Dinh Độc Lập, Dinh Hoa Lan, Phủ Phó Tổng Thống, Chùa Vĩnh Nghiêm, trường tư thục Quốc Anh, Thương xá Crystal Palace – Tam Đa, rạp Hồng Bàng) – Nam kỳ Khởi Nghĩa.
Marchaise – Ký Con.
Maréchal Fox – Nguyễn Văn Thoại (trường đua ngựa Phú Thọ, bệnh viện Vì Dân) – Lý Thường Kiệt.
Maréchal Pétain – Thành Thái (trường trung học Bác Ái) – An Dương Vương.
de Marins – Đồng Khánh (tửu lầu Á Đông, Đồng Khánh, Bát Đạt, Arc En Ciel – Đại Thế Giới) – Trần Hưng Đạo B.
Martin des Pallières – Nguyễn Văn Giai.
Massiges – Mạc Đĩnh Chi (Hội Việt Mỹ, Ty Cảnh Quốc Gia Quận Nhứt, nhà hàng thịt rừng Trường Can, phở Cao Vân, trường trung học Les Lauriers, bộ Canh Nông).
Mayer – Hiền Vương (Nguyễn Chí Nhiều dược cuộc, trung tâm phở gà, giò chả Phú Hương, rạp Casino Đa Kao) – Võ Thị Sáu.
Miche Phùng – Phùng Khắc Khoan (tư dinh đại sứ Mỹ trước đó là tư dinh của tướng Năm Lửa Trần văn Soái).
Miss Cawell – Huyền Trân Công Chúa.
Nancy – Cộng Hoà (Trung Học Pétrus Ký, Đại Học Khoa Học, Đại Học Sư Phạm, cửa hông Tổng Nha Cảnh Sát Quốc Gia) – Nguyễn Văn Cừ.
Nguyễn Tấn Nghiệm – Phát Diệm – Trần Đình Xu.
Noel – Trương Hán Siêu.
Ohier – Tôn Thất Thiệp (hủ tiếu Thanh Xuân, Tài Nam Restaurant với món đuôn chà là chiên bơ rất mắc, Chùa Chà Và).
d’Ormay – Nguyễn Văn Thinh (tòa soạn nhật báo Thần Chung – ông Nguyễn Kỳ Nam, Restaurant Admiral) – Mạc Thị Bưởi.
– Paracels – Alexandre de Rhodes (Học Viện Quốc Gia Hành Chánh cũ, Bộ Ngoại Giao).
– Paris – Phùng Hưng (chợ thịt quay, vịt quay).
– Pavie – Trần Quốc Toản (Học Viện Quốc Gia Hành Chánh, Viện Hóa Đạo – Việt Nam QuốcTự, trường tư thục Hồng Lạc, cục Quân Cụ, chợ cá Trần Quốc Toản) – Đường 3 tháng 2.
– Paul Blanchy – Hai Bà Trưng (Chợ Tân Định, Tổng Cuộc Điện Lực, BGI – Brasseries et Glacières de l’Indochine, Phở An Lợi, cà phê Quán Trúc, vũ trường Mỹ Phụng, công trường Mê Linh, nhà thờ Tân Định).
– Paulin Vial – Phan Liêm.
– Pellerin – Pasteur (Viện Pasteur, Khu Phở Gà, Phở Minh, Nhà sách Khai Trí, rạp Casino Sài Gòn sau đổi thành rạp Rạng Đông, nước mía bò bía Viễn Đông).
– Pierre Flandin- Đoàn Thị Điểm (hông trường Nữ Trung Học Gia Long, hông Tổng Nha Ngân Sách Ngoại Viện).
– Laregnère – Bà Huyện Thanh Quan (Cư xá nữ sinh viên Thanh Quan, Chùa Xá Lợi).
– Renault – Hậu Giang.
– René Vigerie – Phan Kế Bính.
– Résistance – Nguyễn Biểu (Cầu chữ Y).
– Richaud – Phan Đình Phùng (Tổng Nha Kiến Thiết và Thiết Kế Đô Thị, Đài Phát Thanh Sài Gòn, Bảo sanh viện Hồng Đức, Kỳ Viên Tự, Trường Rạng Đông, chợ Vườn Chuối, Restaurant Sing Sing, nhà hàng La Cigale, sân vận động PĐP) – Nguyễn Đình Chiểu.
– Roland Garros – Thủ Khoa Huân.
– Sabourain – Tạ Thu Thâu (cửa Đông chợ Sài Gòn, Nhà thuốc tây Nguyễn Văn Cao, nhà sách & xuất bản Phạm Văn Tươi).
– Sohier – Tự Đức.
– Taberd – Nguyễn Du (Sở Xuất nhập Di trú, nhà thương Đồn Đất- bệnh viện Grall, trung tâm văn hóa Pháp – Centre Cul turel Francais) – Lý Tự Trọng.
– Testard – Trần Quý Cáp (Vũ trường AuBaccara, Đại Học Y khoa cũ, Trường Âu Lạc) – Võ Văn Tần.
– Tong-Kéou – Thuận Kiều (bệnh viện Chợ Rẫy).
– Turc – Võ Tánh (Phú Nhuận) (Văn Phòng Quận Tân Bình, Phở Quyền, Lăng Cha Cả, bệnh viện Cơ Đốc) – Hoàng Văn Thụ.
– Verdun – Lê Văn Duyệt Ngã Bảy trở lên (Ngã Ba Chợ Ông Tạ, rạp Thanh Vân) – CMT8.
– Vassoigne – Trần Văn Thạch.
– Yunnam – Vạn Tượng (Q5, bên cầu Ba-Lê Cao).
– Quai de Belgique – Bến Chương Dương (Thượng Nghị Viện- Hội Trường Diên Hồng, Tổng Nha Kế Hoạch) – Võ Văn Kiệt.
– Quai Le Marne – Bến Hàm Tử – Võ Văn Kiệt.
– Quai Le Myre de Vilers – Bến Bạch Đằng (Hotel Restaurant Majestic, Phủ Đặc Ủy Trung Ương Tình Báo, Bộ Tư Lệnh Hải Quân, bến đò Thủ Thiêm, Cột Cờ Thủ Ngữ – Point des BlagueurS, tư dinh Thủ Tướng, Sở Ba Son – Arsénal – Hải Quân Công Xưởng).
– Quai de Fou-Kien – Bến Trang Tử.
