Công viên luôn là lựa chọn tối ưu của những người dân thành phố cho những hoạt động cuối tuần, là nơi vui chơi cho trẻ em và cũng là nơi luyện tập thể dục thể thao quen thuộc của người dân. Công viên Lê Văn Tám như một không gian xanh với không khí trong lành giữa lòng Sài Gòn đông đúc, bụi bặm nhưng cũng đầy náo nhiệt.
Tọa lạc tại phường Đa Kao, quận 1, nằm ở vị trí thuận lợi – giữa bốn tuyến đường là Hai Bà Trưng, Điện Biên Phủ, Võ Thị Sáu và Phan Liên, công viên Lê Văn Tám trở thành một trong những công viên lớn ở Thành Phố Hồ Chí Minh ngày nay. Người dân nội thành rủ rê nhau đạo bước, luyện tập thể dục thể thao cũng như cho trẻ em không gian vui chơi giải trí vào dịp cuối tuần. Công viên Lê Văn Tám mang trong mình cái tên của người anh hùng Việt Nam, một thiếu niên cách mạng đã dùng thân mình – cảm tử chân lửa để hủy đi kho đạn của giặc trong thời chiến tranh Đông Dương.
Công viên Lê Văn Tám – “Mồ chôn” của giới thượng lưu
Trong lành là thế! Nhộn nhịp là thế! Nhưng ít ai biết rằng vào thời pháp thuộc nơi đây từng là một nghĩa trang dành cho lính Pháp và nhiều chính trị gia cao cấp nổi tiếng, sau đó là giới thượng lưu nên được gọi là Đất Thánh Tây, sau là nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi. Mãi về sau, khi thành phố Hồ Chí Minh dần trở nên đông đúc, thì nhà nước cũng cho di dời nghĩa trang để lấy đất xây dựng nên công viên Lê Văn Tám – Đem lại không gian thoải mái với hàng cây xanh mướt, tô thêm chút điểm nhấn cho Sài Gòn.
Năm 1859, sau khi chiếm được Sài Gòn, Pháp cho xây dựng nghĩa trang Jardin du Père d’Ormay, sau là Cimetière Massiges hay còn được gọi là Đất Thánh Tây theo cách gọi của người Sài Gòn. Nghĩa trang này được xây dựng với tổng diện tích 7,5 ha ở bên mặt đông đường Nationl nay là đường Hai Bà Trưng. Lúc đầu đây là nơi chôn cất lính bộ binh, thủy binh và sĩ quan của Pháp, do hải quân Pháp quản lý.
Đến năm 1870 nghĩa trang này được đổi tên là vườn của cha Ormoy (tên của một bác sĩ trưởng người pháp Lachuzeaux d’Ormoy ) nhằm mục đích đưa các bệnh nhân khó bảo nhất đến đây để họ chăm sóc vườn hoa. Đầu thế kỷ 20, nghĩa trang được chia cắt bởi các con đường nhỏ trồng nhiều cây kiểng. lúc này nghĩa trang được bao bọc bởi bốn bức tường vôi cao 2m5 với cổng chính ở phía nam đường Legrand de la Liraye. Cổng chính này nằm đối diện đường Bangkok, năm 1920 đường Bangkok đổi tên thành đường Massiges, nghĩa trang này cũng được biết đến với tên Nghĩa trang đường Massiges. Vào tháng ba năm 1955, đường Massiges đổi tên thành đường Mạc Đĩnh Chi từ đó nghĩa trang này cũng được gọi với cái tên mới là Nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi.
Trong hai thập kỷ kế tiếp, nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi là nơi chôn cất của các chính trị gia cao cấp, các nhà lãnh đạo quân sự và các thành viên nổi bật của xã hội miền. Trong đó có Tổng thống chính quyền Nam Việt Nam – Ngô Đình Diệm, em trai ông là giám đốc cố vấn tài chính Ngô Đình Nhu cũng được chôn cất tại đây. Hai người này đã từng bị quân đảo chính giết hại vào 2/11/1963. Không những thế, nơi đây còn có mộ của thống tướng Việt Nam Cộng hòa Lê Văn Tỵ, chuẩn tướng Lưu Kim Cương,….
Năm 1971, theo Arthur J Dommen – tác giả cuốn Kinh nghiệm Đông Dương của Pháp và Mỹ: Chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa cộng sản tại Campuchia, Lào và Việt Nam, 2001 – vào thời tổng thống Nguyễn Văn Thiệu một phần bức tường phía tây bị sụp mà theo lời của một nhà tiên tri Cao Đài nói là ông Thiệu phải chịu trách nhiệm về cái chết của ông Diệm và phải làm gì đó để giải thoát cho linh hồn ông Diệm, tuy nhiên, câu chuyện ma về nghĩa trang chỉ thực sự bắt đầu lan truyền rộng rãi sau năm 1983, khi chính quyền thành phố quyết định ngừng hoạt động nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi và chuyển đổi và lấy đất xây Cung văn hóa Thiếu nhi. Sau đó, khu vực này bị giải tỏa và xây dựng lại thành công viên, đặt tên là Lê Văn Tám. Công viên Lê Văn Tám là công trình chào mừng 10 năm sự kiện 30 tháng 4 năm 1975 (1975-1985).
Năm 2010, công viên Lê Văn Tám có dự án theo hình thức BOT (xây dựng – kinh doanh- chuyển giao) để xây bãi xe ngầm. Dự án được cấp phép đầu tư với vốn 100 triệu đô la Mỹ, năm tầng hầm với sức chứa 2.000 xa máy, 1.250 ô tô, 28 xe buýt, xa tải và ba tầng hầm dành cho thương mại. Dự án động thổ vào tháng 8 năm 2010 và dự kiến hoàn thành sau 3 năm. Nhưng gần một thập niên không xây dựng và “án binh bất động” thì năm 2019, dự án này bị hủy bỏ.
Hiện tại công viên Lê Văn Tám trở thành một công viên cây xanh rợp bóng thay thế cho sự u vắng của nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi ngày nào. Hiện tại, công viên Lê Văn Tám được bao bọc bởi rất nhiều cây xanh rợp bóng, thay thế cho hoang cảnh điêu tàn ngày xưa. Nơi đây cũng trở thành nơi thường niên tổ chức các hoạt động như hội chợ, triển lãm về sách, nông nghiệp,… Tuy nhiên, vì quá khứ từng là nghĩa trang nên vẫn còn nhiều người dân địa phương mê tín không muốn đến đây bởi lịch sử trước kia của nó.
Một số hình ảnh của công viên Lê Văn Tám ngày nay:
