Hiện nay, có ba ngôi đền thờ Hindu giáo tại Thành phố Hồ Chí Minh vẫn đang còn hoạt động. Những ngôi đền này có niên đại hơn 100 năm, do cộng đồng người Ấn nhập cư vào Sài Gòn xây dựng. Sau khi hòa bình thiết lập lại tại miền Nam Việt Nam, trong mối quan hệ ngoại giao tốt đẹp giữa hai nước Việt Nam và Ấn Độ, ngôi đền được mở cửa hoạt động trở lại. Ngôi đền trở thành cơ sở tín ngưỡng của rất nhiều người Việt, người Hoa, người Chăm, người Khmer và những thương nhân Ấn Độ khi đến Việt Nam.
Đền Mariamman hay còn được gọi là Chùa Bà Ấn hay đền Bà Ấn là một trong ba ngôi đền mang hơi thở kiến trúc Ấn Độ giữa lòng Sài Gòn. Đền Mariamman được chính những người Ấn xây dựng vào những năm đầu thế kỷ 20, sau nhiều lần trùng tu thì chùa vẫn còn được lưu giữ cho đến ngày nay.
Tên chùa Bà Ấn
Chùa Bà Ấn thực chất là một ngôi đền Hindu giáo của người gốc Ấn, có thờ một vị thần tên Mariamman. Tương truyền nữ thân Mariamman mang lại mùa màng bội thu, đất đai màu mỡ tốt tươi lại cho người dân. Ngoài ra người Ấn còn cho rằng bà cũng đem lại sự ấm no, hạnh phúc nên ngôi đền này luôn tấp nập người ghé thăm. Đây là một trong ba ngôi đền Hindu giáo nằm ở trung tâm Sài Gòn và chùa Bà Ấn được du khách ghé thăm nhiều hơn cả.
Kiến trúc mang hơi thở Hindu giáo
Khi đến Sài Gòn, người Ấn tập trung sinh sống và kinh doanh khá đông đúc trên địa bàn quận 1, để liên kết cộng đồng và tạo điều kiện cho tín ngưỡng của mình, họ đã xây dựng những ngôi đền Hindu giáo vào những năm cuối thế kỷ XIX. Ban đầu, có bốn ngôi đền Hindu giáo được xây dựng, bao gồm: Đền Mariamman (45 Trương Định, phường Bến Thành, quận 1), đền Sri Thenda yuthupani (66 Tôn Thất Thiệp, phường Bến Nghé, quận 1), đền Subramaniam Swamy (98 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, quận 1) và đền thần Ganesha (139 Thuận Kiều, quận 11). Nhưng hiện nay đền thờ thần Ganesha hiện không còn hoạt động nữa và được thay bằng công trình kiến trúc đô thị hiện đại.
Chùa Bà Ấn nằm trên đường Trương Định quận 1, một trong những con đường lâu đời bậc nhất Sài Gòn. Theo Hồ sơ di tích và cơ sở tín ngưỡng quận 1 của Huỳnh Ngọc Trảng và Đặng Văn Dũng thực hiện vào tháng 3 năm 1991, đền Mariamman được xây dựng vào năm 1885 trên một mãnh đất miếu cũ. Lúc đầu đây chỉ là một ngôi đền nhỏ đơn sơ, lợp mái tôn trên mặt bằng ngôi miếu tàn của người Việt thờ Linh Sơn – Thánh Mẫu.
Từ những năm 1950 đến năm 1952, toàn bộ ngôi đền được xây dựng lại với kiến trúc như hiện nay là do những người Tamil trong hội Ấn kiều làm ăn sinh sống tại quận 1 thực hiện. Ngôi đền được xây dựng mô phỏng theo cấu trúc đền Hindu miền Nam Ấn Độ. Nhiều vật liệu trong đền thờ và các tượng thần đều được nhập từ Ấn Độ và do chính thợ thủ công người Tamil xây dựng.
Theo các tài liệu còn lưu lại, ban đầu đền chỉ là một gian chòi nhỏ được người Ấn dựng lên để phục vụ cho việc thờ cúng. Mãi đến những năm cuối thế kỷ XIX, những người Ấn thành đạt bắt đầu quyên tiền của để dựng đền. Như những ngôi đền thờ Ấn Độ giáo (Hindu) khác trên thế giới, mặt tiền cổng đền được thiết kế hình dạng ngôi tháp được trang trí bằng nhiều tượng thần Hindu. Ở bên trong, chính giữa ngôi đền là nơi dâng lễ và cúng bái, được đặt tượng của nữ thần Mariamman, và bên cạnh là tượng bà Parvati vợ của thần Shiva theo thần thoại Ấn Độ. Parvati là thần được Mariamman hóa thân. Trước cửa điện chính có hai tượng thần Ganesa và Muruga, là hai con của Bà.
Theo đạo Hindu miền Nam Ấn Độ, Mariamman là nữ thần dân gian Tamil, có nguồn gốc từ pre-Vệ Đà Ấn Độ, niên đại 1.500 năm trước Tây lịch. Bà là nữ thần của y học, an sinh xã hội, mùa màng, hôn nhân và gia đình. Các tín đồ thường cầu nguyện để Mariamman cho phúc lợi gia đình chẳng hạn như khả năng sinh sản, con cháu khỏe mạnh, hoặc người phối ngẫu tốt.
Kiến trúc của chùa Bà Ấn được thiết kế theo hình chữ U, mang hơi thở của Hindu giáo. Chùa gồm chính điện thờ thần Mariamman, hai bên có hai bảo vệ Maduraiveeran ( bên trái) và Pechiamman ( bên phải). Chạy dọc bên tường là tượng của 18 vị thần tượng với những phong thái khác nhau tượng trưng cho 18 ước nguyện của người dân.
Theo truyền thuyết, Mariamman là nữ thần của bệnh và mưa ở miền nam Ấn Độ, ngự trị ở nông thôn bang Tamil. Bà là hình ảnh của một người phụ nữ trẻ xinh đẹp với khuôn mặt hung đỏ, trang phục hung đỏ, có nhiều tay tượng trưng cho nhiều sức mạnh nhưng đôi khi cũng chỉ có hai hoặc bốn tay và thường được tạc tượng ở tư thế ngồi hay đứng, một tay cầm đinh ba, một tay bưng chén cơm.
Đặc biệt mỗi ngày hai lần, lễ hiến tế bằng lửa cúng bà Mariamman và các vị thần được tiến hành lần lượt vào 10 giờ và 19 giờ. Theo tín ngưỡng, người dự lễ được hưởng phước lành nhận lửa thần Agni từ người cúng tế. Nghi lễ này được khá nhiều người tham gia mỗi ngày.
Với kiến trúc độc đáo mang hơi thở của Hindu giáo, ngôi chùa không những được những người dân Ấn Kiều mà cả những người dân Việt cũng thường xuyên tới để cầu nguyện cũng như thưởng thức kiến trúc độc đáo nơi đây.
